ساعت نوبت دهی شنبه تا چهارشنبه 10 الی 18
تلفن نوبت دهی : 09128001798
شکاف لب و کام و درمان ارتودنسی
شکاف لب و کام، مشکلی شایع و مادرزادی در کودکان است که نه تنها ظاهر صورت و دهان کودک را تغییر می‌دهند، بلکه به وجود مشکلات تغذیه‌ای، گفتاری، دندانی و … منجر می‌شوند. این مقاله به طور جامع درباره این دو نوع شکاف و روش‌های درمان آنها می‌پردازد. تأکید می‌شود که درمان ارتودنسی پس از جراحی و ترمیم لب و سقف دهان، به منظور رفع مشکلات دندانی و فکی کودکان، اهمیت دارد.
چگونه شکاف در لب و سقف دهان بچه‌ها شکل می‌گیرد؟
در دوره 6 تا 10 هفته اول بارداری، استخوان‌ها و بافت‌های فک فوقانی، بینی و دهان نوزاد به طور معمول با یکدیگر ادغام می‌شوند و ساختار سقف دهان و لب بالا را تشکیل می‌دهند. شکاف در زمانی به وقوع می‌پیوندد که قسمت‌هایی از لب و دهان به طور کامل به هم پیوسته نشوند.
شکاف لب ممکن است تنها یک سوراخ کوچک در بخشی از لب باشد یا به سمت بالای بینی گسترش یافته باشد، همچنین ممکن است تا روی کام نیز ادامه یابد. این نوع شکاف می‌تواند در یک طرف دهان (شکاف یک‌طرفه) یا هر دو طرف دهان (شکاف دو‌طرفه) اتفاق بیافتد. به طور کلی، این شکاف‌ها را می‌توان به سه دسته زیر تقسیم کرد:
1. شکاف لب به تنهایی – که به‌طور عمده در پسران دیده می‌شود.
2. شکاف کام به تنهایی – که به‌طور عمده در دختران مشاهده می‌شود.
3. شکاف همزمان در لب و کام – که بیشتر در پسران دیده می‌شود.
به طور معمول، شکاف لب از زمان تولد نوزاد قابل مشاهده است، اگرچه برخی از موارد از طریق سونوگرافی قبل از تولد تشخیص داده می‌شوند. با این حال، تشخیص شکاف کام تا زمانی که داخل دهان کودک پس از تولد دقیقاً بررسی نشود، ممکن است دشوار باشد.
عوامل مؤثر در ایجاد شکاف لب و کام چیست؟
علت دقیق ایجاد شکاف لب و کام در کودکان هنوز به طور کامل مشخص نشده است. با این حال، تصور می‌شود که اکثر شکاف‌ها نتیجه ترکیبی از عوامل ژنتیکی (ارثی) و محیطی، مانند مصرف داروهای خاص یا کمبود ویتامین‌ها، می‌باشند.
به نظر می‌رسد که عمده ترین دلیل بروز این مشکل را می‌توان به عوامل ژنتیکی نسبت داد. در این راستا، والدین می‌توانند ژن یا ژن‌هایی را به فرزند خود انتقال دهند که ممکن است به شکاف لب یا کام منجر شود.
استفاده از برخی داروها، به ویژه داروهای ضد تشنج، در دوران بارداری می‌تواند احتمال ظهور شکاف لب و کام در نوزاد را افزایش دهد.
مادرانی که مواد مغذی کافی، به‌ویژه اسید فولیک، را در دوران بارداری دریافت نمی‌کنند، ممکن است خطر ایجاد شکاف را افزایش دهند.
همچنین، استفاده بیش از حد مادر از مواد شیمیایی مختلف نیز می‌تواند به عوامل ایجاد کننده شکاف‌ها اضافه شود.
مصرف سیگار، مواد مخدر یا الکل توسط زنان در دوران بارداری نیز می‌تواند خطر ایجاد نقص‌های مادرزادی مانند شکاف لب و کام را افزایش دهد.
پژوهش‌ها نشان می‌دهد که مادرانی که در هفته‌های ابتدایی بارداری مصرف بیش از حدی از الکل دارند، در معرض خطر بیشتری از تولد نوزادانی با شکاف لب یا کام قرار دارند.
چگونه این دو نوع مشکل برای کودکان مشکل‌زایی ایجاد می‌کنند؟
شکاف لب و کام می‌توانند بسیاری از فعالیت‌های دهان و صورت را تحت تأثیر قرار دهند. نوزادان و کودکانی که با این مشکلات متولد می‌شوند، ممکن است با مشکلات متعددی در زمینه‌هایی مانند تغذیه، شنوایی، ترتیب دندان‌ها و گفتار روبرو شوند که ممکن است خود برای آنها آزاردهنده باشد.
تأثیر بر روی تغذیه
اطفالی که تنها شکاف لب دارند عمدتاً با مشکلات تغذیه‌ای مواجه نمی‌شوند. اما وقتی شکاف‌ها به شکلی که هر دو لب و کام درگیر شده باشند، تشکیل می‌شوند، تغذیه و صرف غذا می‌تواند به چالش بزرگتری برای این کودکان و خانواده این کودکان تبدیل شود.
دلیل اینکه چرا کودکان مبتلا به این دو نوع مشکل با مشکلات تغذیه‌ای روبرو می‌شوند، روشن است. به دلیل اینکه کام در وضعیت طبیعی و در افراد سالم، از ورود غذا و مایعات به بینی جلوگیری می‌کند، وجود شکاف در کام باعث می‌شود هوا و به همراه آن، غذا، به داخل بینی نوزاد وارد شود.
علاوه بر این، حضور این شکاف باعث می‌شود که در زمان شیردهی یا مصرف شیشه‌ای، نوزاد با مشکلات زیادی مواجه شود و تجربه درد و دشواری را پیش ببرد.
بنابراین، نوزادان مبتلا به این نوع مشکلات باید از شیشه شیرهای ویژه برای تغذیه استفاده کنند و نیاز به بررسی‌های پزشکی مکرر دارند تا اطمینان حاصل شود که وزن آنها در حال نرمال شدن است یا خیر.
تجمع مایعات در گوش میانی و کاهش شنوایی
به طور معمول، بسیاری از کودکان مبتلا به شکاف کام با مشکل تجمع مایع در گوش میانی روبه‌رو هستند. این مایعات نمی‌توانند به طرز مناسبی از طریق لوله استاشیوس (یو-استیشن) عبور کنند، که این مسئله در نهایت می‌تواند منجر به عفونت گوش و حتی کاهش قابل توجهی در شنوایی شود.
بنابراین، کودکانی که با شکاف کام مواجه هستند، برای تخلیه مایعات و بهبود شنوایی‌شان، نیاز به استفاده از لوله‌های کوچک و اختصاصی دارند تا از طریق آنها مایعات خروجی یابند. به طور کلی، برای کودکان دارای این نوع مشکل، مناسب است که سالی یک یا دو بار گوش و شنوایی‌شان مورد بررسی قرار گیرد تا مشکلات شنوایی به درستی تشخیص داده و رفع شوند.
مشکلات دندانپزشکی
در کودکانی که با شکاف کام و لب متولد می‌شوند، معمولاً مشکلات دندانپزشکی رخ می‌دهد. برخی از این مشکلات عبارت‌اند از:
– کوچک بودن دندان‌ها
– حضور دندان‌های اضافه
– تغییر موقعیت دندان‌ها
– نقص در بافت لثه
– عدم وجود استخوان حمایتی برای دندان‌ها
– نبود دندان در محدوده شکاف کام و لب
بنابراین، با توجه به مشکلات مذکور، والدین باید با منظمی کودکان خود را به دندانپزشک، به‌ویژه متخصص ارتودنسی، برای معاینات و چکاپ‌های دندانپزشکی معرفی کنند.
مشکلات گفتاری
تقریباً از هر 5 کودک مبتلا به شکاف کام، 1 نفر پس از ترمیم جراحی با مشکلات گفتاری مواجه می‌شود. به همین دلیل، کودکانی که شکاف لب دارند به طور کلی کمتر از کودکانی که شکاف کام دارند، با مشکلات گفتاری روبرو می‌شوند.
در بسیاری از موارد، مشکلات گفتاری به این صورت ظاهر می‌شود که کودک قادر به تلفظ صحیح کلمات نیست و گاهاً به نظر می‌رسد که از بینی خود صحبت می‌کند. این مشکل به دلیل خروج هوا از بینی به جای دهان در زمان صحبت کردن به وجود می‌آید.
چگونه شکاف کام و لب درمان می‌شود؟
برای درمان این مشکل، نیاز به تداخل و همکاری از بیش از یک پزشک دارد. نخستین تخصصی که می‌تواند به شما و فرزندتان کمک کند، پزشک متخصص کودکان است. این پزشک سپس شما را به دیگر تخصصی‌های پزشکی و افرادی که در فرآیند درمان شکاف کام و لب نقش دارند، معرفی می‌کند.
پزشکان و تخصصی‌هایی که به همکاری در درمان مشکلات کودکتان می‌پردازند، شامل:
– جراح پلاستیک
– پزشک تخصصی گوش، حلق و بینی
– جراح دهان و دندان
– متخصص ارتودنسی
– دندانپزشک عمومی
– گفتاردرمان
– متخصص شنوایی‌سنجی
– پرستار
– مددکار اجتماعی
– روانشناس یا مشاور روانشناسی
– متخصص ژنتیک
احتمالاً در طی سال‌ها نیاز خواهد شد تا چندین بار به تعدادی از این تخصصی‌ها مراجعه کنید تا در نهایت مشکل کودکتان به‌طور کامل حل شود.
جراحی درمانی برای شکاف لب
برای درمان شکاف لب در کودکان معمولاً در بازه سنی 3 تا 6 ماه، در محیط بیمارستان و تحت بیهوشی کلی، با انجام جراحی زیر تیغ، ترمیم می‌شود. در صورتی که شکاف لب پهن باشد، ممکن است روش‌های خاصی جهت نزدیک کردن لبه‌های جداافتاده نیز در نظر گرفته شود.
زمان برای انجام جراحی درمانی برای شکاف کام چگونه تعیین می‌شود؟
معمولاً، شکاف کام در سن 9 تا 12 ماهگی قابلیت ترمیم را دارد. در این جراحی، جراحان پلاستیک عضلات نرم کام را به هم متصل می‌کنند و بافت‌ها را در تناسب آناتومیک و طبیعی خود قرار می‌دهند تا شکاف بسته شود. این جراحی با استفاده از بیهوشی عمومی و نیاز به بستری شدن در بیمارستان برای چند روز انجام می‌شود.
هدف اصلی از انجام این جراحی، ایجاد یک کام یا سقف دهان یکپارچه و طبیعی است که به بهبود گفتار کودک کمک می‌کند.
با پیشرفت سن کودکان و تغییر ساختار صورت آنها، ممکن است نیاز به جراحی‌های بیشتری پیش بیاید. به عنوان مثال، این عمل‌ها می‌تواند شامل جراحی‌های حلق و حنجره باشد که به بهبود گفتار در کودکان کمک می‌کند، یا جراحی‌های مرتبط با استخوان‌های الوئول که به تثبیت دندان‌ها کمک می‌کند. همچنین، احتمالاً نیاز به جراحی پیوند استخوان نیز وجود دارد.
روش درمانی دندانپزشکی و ارتودنسی برای شکاف لب و شکاف کام
حفظ سلامت دهان و دندان و جلوگیری از تشکیل پوسیدگی در کودکان مبتلا به شکاف لب و کام، ممکن است به طور دشوار‌تری نسبت به دیگر کودکان، چالش‌ها و پیچیدگی‌هایی داشته باشد. از این‌رو، درمان دندانپزشکی در مواردی که لب شکاف دارد یا شکاف کام وجود دارد، اهمیت بسیاری دارد. این کودکان باید با دوره‌های مرتب دندانپزشکی همراهی کنند، روزانه مسواک زنی و از نخ دندان استفاده نمایند.
اطفالی که با شکاف کام و لب به دنیا می‌آیند، ممکن است از سن 6 سالگی به درمان ارتودنسی نیاز داشته باشند. ابتدای درمان می‌تواند با استفاده از وسایل چون پالاتال اکسپندرها یا ابزارهای وسیع‌کننده کام آغاز شود. استفاده از این ابزارهای ارتودنسی باعث تناسب طبیعی کام می‌شود. در مراحل بعدی پس از بهبود طبیعی کام، متخصص ارتودنسی در مورد درمان ارتودنسی با استفاده از بریس با والدین مشورت خواهد کرد.
علاوه بر این، برخی از کودکان که این دو مشکل را دارند، ممکن است دندان‌های دائمی را به‌صورت کامل نداشته باشند. در این موارد، راه‌های متعددی برای جایگزینی دندان وجود دارد تا آنها بتوانند دندان‌های خود را به‌بهترین نحو بازیابی کنند. به‌عنوان مثال، در دوران بزرگسالی، ایمپلنت دندان می‌تواند به‌عنوان یک راه حل کارآمد مورد استفاده قرار گیرد.
گفتار درمانی برای کودکان با شکاف لب و کام
پس از جراحی و درمان ارتودنسی دندان، برخی از کودکان نیاز به گفتار درمانی دارند. گفتار درمانگرها با دقت به پیشرفت کودکان نظارت می‌کنند و با شما درباره نیاز به درمان‌های خاص برای کمک به تقویت مهارت‌های گفتاری کودکانتان مشورت می‌کنند.
