ارتودنسی پیشگیری چیست؟ سن مناسب + روند درمان
ارتودنسی پیشگیری روشی است که در کودکان برای جلوگیری از مشکلات جدی‌تر دندان و فک در آینده انجام می‌شود. این نوع درمان کمک می‌کند که مشکلات دندانی در سنین پایین کنترل شده و نیاز به درمان‌های پیچیده‌تر در بزرگسالی کاهش یابد. در این مقاله به بررسی کامل ارتودنسی پیشگیری (ارتودنسی پیشگیرانه)، سن مناسب و روند درمان آن می‌پردازیم.
ارتودنسی پیشگیرانه چیست؟
ارتودنسی پیشگیرانه شامل مجموعه‌ای از اقدامات تخصصی است که توسط متخصص ارتودنسی برای جلوگیری از رشد نامناسب فک و نامرتبی دندان‌ها انجام می‌شود. برخلاف تصور عموم، نیازی نیست تا رشد فک و دندان‌های دائمی کامل شود تا اقدام به درمان شود؛ بلکه درمان زودهنگام می‌تواند از مشکلات جدی‌تر در بزرگسالی جلوگیری کند. انجام ارتودنسی پیشگیری می‌تواند نیاز به درمان‌های پیچیده و طولانی‌مدت در آینده را کاهش دهد و حتی در برخی موارد، نیاز به جراحی فک را از بین ببرد. اختلالات فکی و دندانی ممکن است به دلیل عوامل ژنتیکی، عادات دهانی نامناسب، ضربه یا رعایت نکردن بهداشت دهان ایجاد شوند، اما با مداخله به‌موقع می‌توان این مشکلات را کنترل کرد و لبخندی زیباتر و سالم‌تر را برای کودک تضمین نمود.
چگونه متوجه شویم کودک به ارتودنسی پیشگیری نیاز دارد؟
تشخیص نیاز به ارتودنسی پیشگیری در کودکان می‌تواند هم از طریق علائم ظاهری و هم با معاینات تخصصی انجام شود. برخی از این علائم برای والدین قابل مشاهده هستند، اما در برخی موارد، مشکلات دندانی و فکی تنها توسط متخصص ارتودنسی قابل تشخیص است. در ادامه به مهم‌ترین نشانه‌هایی که ممکن است نشان‌دهنده نیاز کودک به ارتودنسی پیشگیری باشد، اشاره می‌کنیم.
علائم ظاهری که والدین می‌توانند مشاهده کنند:
- دیر درآمدن دندان‌های دائمی: اگر دندان‌های دائمی کودک دیرتر از حد معمول رشد کنند، ممکن است نشان‌دهنده مشکلاتی در رشد فک یا دندان‌ها باشد.
- زود افتادن دندان‌های شیری: از دست دادن زودهنگام دندان‌های شیری می‌تواند باعث جابجایی دندان‌های مجاور و ایجاد مشکلات فضا برای دندان‌های دائمی شود.
- سختی در جویدن یا گاز گرفتن: اگر کودک در جویدن غذا یا گاز گرفتن مشکل دارد، این می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات فکی یا دندانی باشد.
- بیرون زدگی دندان‌های فک بالا: اگر دندان‌های فک بالا به طور واضحی بیرون زده باشند، ممکن است نیاز به ارتودنسی پیشگیری وجود داشته باشد.
- شلوغی و ازدحام دندان‌ها: اگر دندان‌ها به هم فشرده باشند و فضای کافی برای رشد نداشته باشند، این می‌تواند نشان‌دهنده نیاز به درمان ارتودنسی باشد.
- عدم تقارن فک‌ها: اگر فک بالا و پایین کودک به درستی روی هم قرار نگیرند یا عدم تقارن در صورت مشاهده شود، این می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات فکی باشد.
- مشکلات تنفسی یا تکلم: اگر کودک در تنفس از طریق بینی یا صحبت کردن مشکل دارد، این می‌تواند مرتبط با مشکلات فکی یا دندانی باشد.
- عادت‌های مضر مانند مکیدن انگشت: اگر کودک پس از ۵ سالگی همچنان انگشت خود را می‌مکد یا عادت‌های مشابه دارد، این می‌تواند بر رشد دندان‌ها و فک تأثیر منفی بگذارد.
علائمی که تنها توسط متخصص ارتودنسی تشخیص داده می‌شوند:
برخی از مشکلات دندانی و فکی ممکن است برای والدین قابل مشاهده نباشند و تنها در معاینات تخصصی تشخیص داده شوند. به عنوان مثال:
- مشکلات در ریشه دندان‌ها: ممکن است ریشه دندان‌ها به درستی رشد نکرده باشند که تنها با عکس‌های رادیوگرافی قابل تشخیص است.
- مشکلات در رشد فک: برخی از ناهنجاری‌های فکی ممکن است در مراحل اولیه تنها توسط متخصص ارتودنسی تشخیص داده شوند.
- فضای نامناسب برای رشد دندان‌های دائمی: ممکن است فضای کافی برای رشد دندان‌های دائمی وجود نداشته باشد که این نیز نیاز به بررسی تخصصی دارد.
در چه سنی برای معاینات ارتودنسی پیشگیری به متخصص ارتودنسی مراجعه کنیم؟
سن مناسب برای اولین معاینه ارتودنسی معمولاً حدود ۶ تا ۷ سالگی است. در این سن، متخصص می‌تواند رشد فک و دندان‌های کودک را ارزیابی کرده و در صورت نیاز، اقدامات پیشگیرانه را توصیه کند.
روند درمان ارتودنسی پیشگیری:
روند درمان ارتودنسی پیشگیری بسته به نوع مشکل و سن بیمار متفاوت است. در ادامه به برخی از روش‌های رایج در این زمینه اشاره می‌کنیم:
کشیدن دندان:
در برخی موارد، ممکن است نیاز باشد که برخی از دندان‌های شیری زودتر از موعد کشیده شوند تا فضای کافی برای رشد دندان‌های دائمی فراهم شود.
متوقف کردن عادت مکیدن شصت:
عادت مکیدن شصت می‌تواند باعث بروز مشکلات دندانی و فکی شود. متخصص ارتودنسی می‌تواند با استفاده از دستگاه‌های خاص به کودک کمک کند تا این عادت را ترک کند.
هدگیر ارتودنسی:
هدگیر ارتودنسی معمولاً برای اصلاح مشکلات فکی استفاده می‌شود. این دستگاه به آرامی فشار وارد می‌کند تا فک و دندان‌ها را در موقعیت صحیح قرار دهد.
فضا نگه‌دار:
فضا نگه‌دارها برای حفظ فضای خالی ایجاد شده توسط کشیدن دندان‌های شیری استفاده می‌شوند. این دستگاه‌ها از حرکت دندان‌های مجاور به داخل فضای خالی جلوگیری می‌کنند.
فورسوز:
فورسوزها دستگاه‌های کوچکی هستند که برای اصلاح مشکلات جزئی دندان‌ها استفاده می‌شوند. این دستگاه‌ها معمولاً برای مدت زمان کوتاهی استفاده می‌شوند.
وسیع کننده کام یا اکسپندر پالاتال:
وسیع کننده کام برای افزایش عرض فک بالا استفاده می‌شود. این دستگاه به آرامی فک را گسترش داده و فضای بیشتری برای دندان‌ها ایجاد می‌کند.
مزایای ارتودنسی پیشگیری کودکان:
ارتودنسی پیشگیرانه (زودهنگام) با شناسایی و اصلاح مشکلات دندانی و فکی در سنین کودکی، از مزایای متعددی برای کودکان برخوردار است:
- پیشگیری از مشکلات پیچیده: از ناهنجاری‌های پیچیده دندانی و فکی در بزرگسالی (مانند کج‌شدن دندان‌ها و مشکلات بایت) پیشگیری می‌کند.
- درمان کوتاه‌تر و آسان‌تر: به دلیل رشد فک و دندان‌ها، درمان در کودکی کوتاه‌تر و آسان‌تر است.
- رشد هماهنگ فک و صورت: به رشد هماهنگ فک و صورت و بهبود تناسب چهره کمک می‌کند.
- بهبود عملکرد و زیبایی: عملکرد جویدن، تکلم و تنفس را بهبود بخشیده و زیبایی و اعتماد به نفس کودک را افزایش می‌دهد.
- حفظ سلامت دندان‌ها: به حفظ سلامت دندان‌ها و لثه‌ها در طولانی‌مدت کمک می‌کند.
- پیشگیری از ناهنجاری‌های شدید: از بروز ناهنجاری‌های شدید دندانی و فکی در بزرگسالی پیشگیری می‌کند.
- کاهش نیاز به کشیدن دندان: از نیاز به کشیدن دندان‌های دائمی در آینده می‌کاهد.
عدم انجام غربالگری ارتودنسی پیشگیرانه چه عوارضی دارد؟
اگر مشکلات فکی و نامرتبی دندان‌ها در کودکی شناسایی و درمان نشوند، این ناهنجاری‌ها با رشد کودک تشدید می‌شوند. در نتیجه، فرد ممکن است در آینده با مشکلات زیر مواجه شود:
- افزایش شدت بی‌نظمی دندان‌ها و ناهنجاری‌های فکی
- نیاز به درمان‌های پیچیده‌تر و زمان‌بر در بزرگسالی
- افزایش هزینه‌های درمانی به دلیل دشوارتر شدن اصلاح مشکلات فکی و دندانی
- بروز مشکلاتی در تکلم، جویدن و عملکرد صحیح فک
- احتمال نیاز به جراحی‌های ارتوگناتیک برای اصلاح مشکلات اسکلتی
تشخیص و درمان زودهنگام، از پیچیدگی درمان در آینده جلوگیری می‌کند.
هزینه ارتودنسی پیشگیرانه در تهران:
هزینه ارتودنسی پیشگیرانه به عوامل مختلفی از جمله نوع درمان، میزان پیچیدگی مشکل دندانی و تجربه متخصص بستگی دارد. در تهران هزینه این درمان می‌تواند بین ۵ تا ۱۵ میلیون تومان متغیر باشد. برای اطلاع دقیق از هزینه‌ها، مراجعه به متخصص ارتودنسی توصیه می‌شود.
جلسه معاینه غربالگری ارتودنسی پیشگیرانه به چه صورت است؟
در این جلسه، متخصص ارتودنسی وضعیت دندان‌های شیری و دائمی، نحوه رشد فک و هماهنگی آن‌ها را بررسی می‌کند. این ارزیابی به شناسایی مشکلات احتمالی در مراحل اولیه کمک کرده و امکان انجام اقدامات پیشگیرانه را فراهم می‌کند. مراحل این معاینه شامل موارد زیر است:
- بررسی بالینی دندان‌ها و فک برای ارزیابی ترتیب و رشد آن‌ها
- تصویربرداری رادیوگرافی (در صورت نیاز) جهت مشاهده دندان‌های نهفته و ساختارهای فکی زیر لثه
- تحلیل الگوی رشد فک و بررسی عادات دهانی مانند مکیدن انگشت یا تنفس دهانی که می‌توانند روی فرم دندان‌ها تأثیر بگذارند
- تدوین برنامه درمانی مناسب برای جلوگیری از ناهنجاری‌های پیچیده‌تر در آینده
ارتودنسی پیشگیرانه می‌تواند بسیاری از مشکلات دندانی را در سنین پایین اصلاح کند و در برخی موارد، نیاز به درمان‌های پیچیده‌تر در بزرگسالی را کاهش دهد.
سخن پایانی
ارتودنسی پیشگیری یکی از مؤثرترین روش‌ها برای جلوگیری از مشکلات جدی ارتودنسی در آینده است. با مراجعه زودهنگام به متخصص، می‌توان بسیاری از مشکلات دندانی را با روش‌های ساده و کم‌هزینه کنترل کرد. اگر فرزند شما دارای علائم نیاز به ارتودنسی پیشگیرانه است، هرچه زودتر برای مشاوره و بررسی اقدام کنید.
