تغذیه مناسب هنگام ارتودنسی: چه بخوریم و چه نخوریم؟
ارتودنسی راهی مؤثر برای اصلاح ناهنجاری‌های دندانی است، اما رعایت تغذیه مناسب هنگام ارتودنسی اهمیت زیادی دارد. سیم‌ها و براکت‌ها باعث می‌شوند دندان‌ها حساس‌تر شوند و رعایت تغذیه مناسب هنگام ارتودنسی به کاهش درد، جلوگیری از آسیب به براکت‌ها و حفظ سلامت دهان کمک می‌کند. در این مقاله، غذاهای مناسب و نامناسب هنگام ارتودنسی را معرفی کرده و راهکارهایی برای تغذیه صحیح ارائه می‌دهیم.
غذاهای مناسب هنگام ارتودنسی
در دوران ارتودنسی، باید غذاهایی را انتخاب کنید که جویدن آن‌ها آسان است و به براکت‌ها آسیب نمی‌زند.
1. غذاهای نرم
غذاهای نرم به دلیل بافت لطیف، فشاری به براکت‌ها وارد نمی‌کنند و جویدن آن‌ها آسان است. برخی از گزینه‌های مناسب شامل:
- ماست
- پوره سیب‌زمینی
- املت
- سوپ نرم
- حلیم (با بافت نرم و ارزش غذایی بالا، گزینه‌ای سنتی و مناسب برای تغذیه در حین ارتودنسی است)
- شله‌زرد
- عدسی
2. میوه‌ها و سبزیجات نرم
میوه‌ها و سبزیجات سرشار از ویتامین و مواد معدنی هستند. آن‌ها را به صورت نرم یا پوره‌شده مصرف کنید:
- موز
- آووکادو
- کدو بخارپز
- سیب‌زمینی پخته
3. منابع پروتئین نرم
مصرف پروتئین به ترمیم بافت‌ها و حفظ استحکام دندان‌ها کمک می‌کند:
- تخم‌مرغ
- ماهی
- مرغ پخته (به صورت ریش‌ریش شده)
- گوشت چرخ‌کرده
غذاهای ممنوعه هنگام ارتودنسی
برخی غذاها باعث شکستن براکت‌ها، افزایش درد و پوسیدگی دندان می‌شوند و باید از آن‌ها اجتناب کنید.
1. غذاهای سخت و ترد
غذاهای سفت می‌توانند باعث شکستن براکت‌ها یا سیم‌های ارتودنسی شوند:
- آجیل
- ذرت بو داده
- ته‌دیگ
- بیسکویت‌های سفت
2. غذاهای چسبناک
غذاهای چسبناک به سیم‌ها و براکت‌ها می‌چسبند و تمیز کردن آن‌ها دشوار است:
- آدامس
- تافی
- کارامل
3. نوشیدنی‌ها و خوراکی‌های اسیدی
نوشیدنی‌های اسیدی مانند نوشابه و آب‌لیمو باعث کاهش pH دهان و ضعیف شدن مینای دندان می‌شوند. این موضوع باعث افزایش خطر پوسیدگی دندان‌ها، به‌ویژه اطراف براکت‌ها، تا 30% می‌شود (طبق مطالعه‌ای در سال 2024).
- نوشابه
- آب‌لیمو
- سرکه
راهکارهایی برای تغذیه بهتر در دوران ارتودنسی
با رعایت این راهکارها، می‌توانید از درد و ناراحتی در دوران ارتودنسی جلوگیری کنید:
- غذاها را به قطعات کوچک برش دهید – این کار فشار بر دندان‌ها را کاهش می‌دهد.
- از نی برای نوشیدنی‌های اسیدی استفاده کنید – تماس مستقیم نوشیدنی‌های اسیدی با دندان‌ها را کاهش می‌دهد.
- از دهان‌شویه طبیعی استفاده کنید – شست‌وشوی دهان با آب نمک ولرم می‌تواند التهاب لثه‌ها را کاهش دهد و جایگزین سالمی برای دهان‌شویه‌های شیمیایی باشد.
- از مواد غذایی سرشار از کلسیم استفاده کنید – محصولات لبنی (یا جایگزین‌های گیاهی مانند شیر بادام) به تقویت دندان‌ها کمک می‌کنند.
تعادل در تغذیه هنگام ارتودنسی
برای حفظ تعادل در تغذیه، مصرف گروه‌های غذایی مختلف را رعایت کنید. اگر از لبنیات اجتناب می‌کنید، می‌توانید از منابع دیگر کلسیم مانند کلم برگ، توفو یا بادام استفاده کنید. همچنین، ترکیب پروتئین، سبزیجات و چربی‌های سالم در هر وعده غذایی به سلامت کلی بدن و دندان‌ها کمک می‌کند.
سوالات متداول
1. آیا می‌توانم چای داغ بخورم؟
بهتر است از مصرف چای داغ خودداری کنید، زیرا گرمای زیاد می‌تواند به سیم‌های ارتودنسی آسیب برساند.
2. چه مدت بعد از غذا باید مسواک بزنم؟
حداقل 30 دقیقه پس از مصرف غذاهای اسیدی مانند آب‌لیمو یا نوشابه صبر کنید تا pH دهان متعادل شود. در غیر این صورت، مینای دندان ضعیف شده و دچار آسیب می‌شود.
3. آیا غذاهای تند برای ارتودنسی ضرر دارند؟
غذاهای تند مستقیماً به ارتودنسی آسیب نمی‌رسانند، اما ممکن است باعث تحریک لثه‌ها و افزایش حساسیت دندان‌ها شوند.
4. آیا مصرف غذاهای سرد به کاهش درد کمک می‌کند؟
بله. مطالعات در سال 2024 نشان داده‌اند که 70% بیماران با مصرف غذاهای سرد مانند بستنی در هفته اول، درد کمتری تجربه کردند.
5. آیا می‌توانم سیب را با دندان گاز بزنم؟
نه. بهتر است سیب را به صورت برش‌های کوچک یا رنده‌شده مصرف کنید تا به براکت‌ها فشار وارد نشود.
6. روز اول ارتودنسی چه باید خورد؟
در روز اول، بهتر است غذاهای نرم مانند ماست، سوپ، پوره سیب‌زمینی و اسموتی مصرف کنید تا به براکت‌ها فشار وارد نشود.
7. آیا غذا خوردن با ارتودنسی برای همه مشکل است؟
در روزهای اول ممکن است کمی ناراحتی یا حساسیت احساس شود، اما معمولاً بعد از یک هفته بهبود می‌یابد.
8. آیا بچه‌ها با وجود ابزارهای ارتودنسی در طول درمان لاغر می‌شوند؟
اگر رژیم غذایی متعادل حفظ شود، کاهش وزن اتفاق نمی‌افتد. مصرف غذاهای نرم و مغذی مانند ماست، تخم‌مرغ و پوره سیب‌زمینی توصیه می‌شود.
9. آیا رژیم غذایی در زمان مرتب شدن دندان در کودکان و بزرگسالان فرق می‌کند؟
اصول تغذیه مشابه است، اما کودکان به منابع غذایی سرشار از کلسیم و ویتامین D برای رشد بهتر دندان‌ها نیاز بیشتری دارند.
10. آیا نوشابه در ارتودنسی اشکالی ندارد؟
نوشابه به دلیل اسیدی بودن، مینای دندان را ضعیف کرده و باعث پوسیدگی اطراف براکت‌ها می‌شود. بهتر است از مصرف آن پرهیز کنید.
