دندان نهفته چیست؟ علائم، تشخیص و درمان

دندان نهفته به دندانی گفته می‌شود که به دلایل مختلفی مانند کمبود فضا در فک یا وجود مانعی مثل دندان شیری، نمی‌تواند به‌طور کامل از لثه بیرون بیاید. این اتفاق ممکن است بی‌علامت باشد، اما در درازمدت می‌تواند باعث درد، عفونت و مشکلات جدی‌تری شود.

اگر می‌خواهید بدانید چرا این اتفاق می‌افتد، چه دندانی بیشتر درگیر می‌شود (مثلاً دندان عقل یا دندان شیری)، و چه زمانی نیاز به درمان دارد، ادامه این مقاله را بخوانید. همه چیز را درباره دندان‌های نهفته به زبان ساده توضیح داده‌ایم

دندان‌های نهفته چیست؟

دندان‌های نهفته به دندان‌هایی گفته می‌شود که به دلایلی مانند کمبود فضا در فک یا وجود مانعی مثل دندان شیری، قادر به رویش کامل در دهان نیستند. در این حالت، ممکن است دندان به‌طور کامل زیر لثه باقی بماند یا فقط بخشی از آن نمایان شود.
نهفتگی دندان می‌تواند در هر سنی و برای هر دندانی اتفاق بیفتد، اما بیشتر در مورد دندان عقل و گاهی دندان‌های شیری دیده می‌شود.

برخی از افراد تنها یک دندان نهفته دارند و برخی دیگر ممکن است با چندین دندان نهفته مواجه شوند. در بسیاری از موارد، دندان نهفته بدون علائم خاصی در دهان باقی می‌ماند و فرد حتی متوجه وجود آن نمی‌شود؛ اما با گذشت زمان ممکن است مشکلاتی مانند درد، عفونت، یا آسیب به دندان‌های مجاور ایجاد کند. به همین دلیل، تشخیص و پیگیری وضعیت دندان‌های نهفته اهمیت بالایی دارد.

دندان‌های شیری نهفته

دندان‌های شیری معمولاً باید در سن خاصی بیفتند تا جای خود را به دندان‌های دائمی بدهند. گاهی این روند طبیعی مختل می‌شود و دندان شیری در لثه باقی می‌ماند یا به طور کامل نمی‌افتد. در این حالت، دندان شیری نهفته می‌شود و ممکن است جلوی رشد صحیح دندان دائمی را بگیرد.

با کمک تصویربرداری با اشعه ایکس می‌توان بررسی کرد که آیا دندان شیری مانع رویش دندان دائمی شده است یا نه. در برخی موارد با کشیدن دندان شیری در زمان مناسب، از بروز نهفتگی در دندان‌های دائمی جلوگیری می‌شود.
انجمن ارتودنتیست‌های آمریکا پیشنهاد می‌کند که کودکان از حدود ۷ سالگی توسط متخصص ارتودنسی معاینه شوند تا اگر دندان شیری نهفته‌ای وجود دارد، در زمان مناسب برای درمان آن اقدام شود.

دندان عقل نهفته

دندان عقل یا دندان آسیاب سوم، یکی از شایع‌ترین دندان‌هایی است که به‌صورت نهفته باقی می‌ماند. به دلیل کوچک بودن فضای فک یا جهت نامناسب رویش، این دندان‌ها معمولاً نمی‌توانند به طور کامل خارج شوند و در نتیجه در داخل لثه گیر می‌افتند.

نهفتگی دندان عقل معمولاً در سنین نوجوانی یا اوایل بیست‌سالگی تشخیص داده می‌شود. در حالی‌که ممکن است هیچ نشانه یا دردی نداشته باشد، اما بی‌توجهی به آن می‌تواند در آینده منجر به مشکلاتی مانند عفونت، درد، فشار به دندان‌های مجاور، یا حتی کیست و تحلیل استخوان شود.
به همین دلیل، حتی در صورت نداشتن علائم، توصیه می‌شود برای بررسی وضعیت دندان عقل به دندانپزشک مراجعه شود و در صورت لزوم، درمان مناسب انجام گیرد.

چه چیزی باعث ایجاد دندان های نهفته می شود؟

دندان نهفته زمانی ایجاد می‌شود که دندان نتواند به طور طبیعی در جای خود رشد کند یا مسیر رویش آن مسدود شده باشد. این مشکل می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد، از جمله ساختار فک، ازدحام دندان‌ها، یا حتی عوامل ژنتیکی. در بسیاری از موارد، دندان‌های مجاور یا باقی‌ماندن دندان‌های شیری باعث می‌شوند که دندان جدید جایی برای بیرون آمدن نداشته باشد.

از جمله دلایل شایع نهفتگی دندان عبارتند از:

• رشد دندان با زاویه نامناسب که باعث گیر کردن آن در لثه می‌شود
• فضای ناکافی در فک به‌دلیل کوچک بودن آن
• ازدحام بیش از حد دندان‌ها در یک ناحیه
• اندازه بزرگ‌تر از حد معمول دندان نسبت به فضای موجود
• ماندن طولانی‌مدت دندان‌های شیری
• عوامل ارثی و ژنتیکی مرتبط با رشد دندان یا ساختار فک

این موارد می‌توانند در سنین مختلف رخ دهند و نهفتگی دندان را در کودکان، نوجوانان یا بزرگسالان ایجاد کنند. برای پیشگیری از مشکلات بعدی، تشخیص زودهنگام این وضعیت اهمیت زیادی دارد.

دندان های شیری می توانند باعث آسیب دندان های بالغ شوند.

یکی از دلایل اصلی نهفتگی دندان‌های دائمی، باقی ماندن دندان شیری در دهان بیش از زمان طبیعی است. اگر دندان شیری به‌موقع نیفتد، ممکن است مسیر رویش دندان دائمی را مسدود کند و باعث شود دندان بالغ به صورت نهفته باقی بماند یا به شکل نامناسبی رشد کند.

گاهی اوقات، اندازه دندان یا فک نیز در این موضوع نقش دارد. برای مثال، اگر فک کودک کوچک باشد و دندان‌های دائمی بزرگ‌تر باشند، ازدحام ایجاد می‌شود و این موضوع احتمال نهفتگی را افزایش می‌دهد. همچنین عوامل ژنتیکی، آسیب‌های فیزیکی، یا حتی از دست دادن زودهنگام برخی دندان‌ها ممکن است به بروز این مشکل کمک کنند.

در چنین شرایطی، مراجعه به متخصص ارتودنسی و انجام رادیوگرافی برای بررسی وضعیت دندان‌ها بسیار ضروری است. با درمان به‌موقع، می‌توان از ایجاد مشکلات پیچیده‌تر در آینده جلوگیری کرد.

علت نهفته شدن دندان عقل

دندان عقل که به آن دندان آسیاب سوم نیز گفته می‌شود، معمولاً در سنین ۱۷ تا ۲۱ سالگی رشد می‌کند. از آنجایی که این دندان آخرین دندانی است که وارد دهان می‌شود، معمولاً فضای کافی برای رشد آن وجود ندارد. همین موضوع باعث نهفتگی آن در بسیاری از افراد می‌شود.

در گذشته، دندان عقل نقش مهمی در جویدن غذاهای سفت داشت، اما با تغییر سبک تغذیه انسان، فک‌ها کوچکتر شده‌اند و دیگر فضای کافی برای این دندان‌ها وجود ندارد. در نتیجه، دندان عقل یا اصلاً از لثه بیرون نمی‌آید، یا به شکل نادرستی رشد می‌کند که ممکن است باعث درد، التهاب، عفونت یا آسیب به دندان‌های مجاور شود.

با وجود اینکه در برخی موارد دندان عقل نهفته مشکلی ایجاد نمی‌کند، بهتر است وضعیت آن به‌صورت منظم توسط دندانپزشک بررسی شود. گاهی لازم است برای جلوگیری از آسیب‌های جدی، دندان عقل با جراحی خارج شود. توصیه می‌شود از مشورت با یک متخصص برای تصمیم‌گیری در مورد نگهداری یا کشیدن دندان عقل استفاده کنید.

علائم دندان نهفته چیست؟

در بسیاری از موارد، دندان نهفته بدون هیچ علامت ظاهری در دهان باقی می‌ماند. گاهی تنها بخشی از آن از لثه بیرون زده و گاهی به‌طور کامل در داخل لثه یا استخوان فک گیر کرده است. همین پنهان بودن باعث می‌شود که فرد متوجه وجود آن نشود، مگر اینکه با عکس‌برداری تخصصی (مانند رادیوگرافی یا پانورامیک) موقعیت آن مشخص شود.

با این حال، برخی نشانه‌ها می‌توانند به نهفتگی دندان اشاره داشته باشند، به‌ویژه اگر دندان نهفته باعث التهاب یا فشار به سایر ساختارهای دهان شود.

شایع‌ترین علائم دندان نهفته عبارت‌اند از:

• بوی بد دهان (ناشی از گیر کردن باکتری یا غذا در اطراف دندان نهفته)
• طعم نامطبوع در دهان
• حساسیت یا درد در لثه، به‌ویژه در نواحی عقبی دهان
• التهاب، قرمزی یا ورم لثه‌ها
• احساس فشار یا درد در ناحیه فک
• سردرد یا درد فک در مواقعی که دندان به عصب‌ها یا عضلات فک فشار وارد می‌کند
• درد هنگام باز و بسته کردن دهان
• مشکل یا ناراحتی هنگام جویدن یا بلعیدن
• ایجاد شکاف یا کج شدن دندان‌های مجاور
• تاخیر در افتادن دندان‌های شیری یا رویش غیرطبیعی دندان‌های دائمی

در صورتی که دندان نهفته درمان نشود، می‌تواند منجر به ایجاد کیست، پوسیدگی دندان‌های مجاور، یا حتی تحلیل استخوان شود. به همین دلیل، در صورت مشاهده هر یک از علائم فوق، مراجعه به متخصص ارتودنسی یا جراح فک و صورت برای بررسی دقیق با کمک تصویربرداری توصیه می‌شود.

آیا دندان های نهفته برای سلامت دهان شما مضر هستند؟

بله، دندان‌های نهفته می‌توانند تهدیدی جدی برای سلامت دهان و دندان شما باشند؛ به‌ویژه زمانی که بدون درمان رها شوند. در حالی که برخی دندان‌های نهفته ممکن است بدون علامت باقی بمانند، بسیاری از آن‌ها در بلندمدت می‌توانند مشکلات جدی ایجاد کنند، هم از نظر عملکردی و هم از نظر زیبایی.

برخی از عوارض رایج دندان‌های نهفته عبارت‌اند از:

• عفونت و آبسه: تجمع باکتری‌ها در اطراف دندان نهفته می‌تواند باعث تشکیل آبسه و عفونت لثه یا استخوان فک شود.
• آسیب به دندان‌های مجاور: دندان نهفته ممکن است به ریشه یا تاج دندان‌های اطراف فشار وارد کرده و باعث پوسیدگی یا جابه‌جایی آن‌ها شود.
• پوسیدگی و از دست رفتن دندان: دندان نهفته می‌تواند باعث افزایش خطر پوسیدگی دندان‌های مجاور و حتی از دست رفتن آن‌ها شود.
• مشکلات جویدن و گاز گرفتن: فشار نادرست ناشی از دندان نهفته ممکن است باعث اختلال در نحوه گاز زدن یا جویدن غذا شود.
• درد فک و سردرد: فشار مزمن ناشی از دندان نهفته به فک و عضلات صورت ممکن است باعث دردهای مزمن، حتی در ناحیه سر و گردن شود.
• التهاب لثه و بیماری‌های لثه (پریودنتال): دندان نهفته ممکن است منجر به التهاب مزمن لثه، تحلیل استخوان و ابتلا به بیماری‌های لثه شود.
• اثر منفی بر زیبایی لبخند: نهفتگی دندان‌ها می‌تواند موجب نامرتبی دندان‌ها و کاهش هماهنگی ظاهری دندان‌ها شود.

برای جلوگیری از این عوارض، تشخیص به‌موقع و درمان صحیح دندان نهفته اهمیت بسیار زیادی دارد. مراجعه به یک متخصص ارتودنسی یا جراح فک با تجربه، به‌ویژه همراه با تصویر‌برداری اشعه ایکس، به شما کمک می‌کند تا وضعیت دندان‌های نهفته را به‌دقت بررسی کرده و در صورت نیاز، برنامه‌ درمانی مناسبی را آغاز کنید.

روش‌های درمانی

روش‌های درمان دندان‌های نهفته بسته به نوع دندان (شیری یا دائمی)، شدت نهفتگی، موقعیت دندان، و شرایط کلی دهان و فک متفاوت هستند. در اغلب موارد، متخصص ارتودنسی یا جراح دهان پس از بررسی عکس رادیولوژی، بهترین روش درمان را انتخاب می‌کند.
هدف اصلی از درمان، جلوگیری از آسیب‌های احتمالی به دندان‌های مجاور و اصلاح موقعیت دندان نهفته است تا عملکرد طبیعی دهان حفظ شود.

درمان دندان‌های شیری نهفته

درمان دندان‌های شیری نهفته با دندان‌های دائمی متفاوت است. گاهی این دندان‌ها به‌طور طبیعی می‌افتند، اما در برخی موارد نیاز به کشیدن توسط دندانپزشک دارند.
اگر دندان شیری به موقع نیفتد، ممکن است جلوی رویش دندان دائمی را بگیرد و باعث نهفتگی آن شود. در این شرایط، مداخله زودهنگام دندانپزشک یا ارتودنتیست می‌تواند از بروز مشکلات پیچیده‌تر در آینده جلوگیری کند.

هدف اصلی درمان دندان شیری نهفته، فراهم‌کردن فضای مناسب برای رشد صحیح دندان‌های دائمی و جلوگیری از کج‌شدگی یا نهفتگی دندان‌های بعدی است.

درمان دندان‌های نهفته بالغ

درمان دندان‌های نهفته بالغ به عوامل متعددی بستگی دارد؛ از جمله:

• امکان نجات دندان یا نیاز به کشیدن آن
• وجود فضای کافی در قوس دندانی برای حرکت دندان
• تأثیر دندان نهفته بر دندان‌های دیگر

در صورت امکان، ارتودنتیست تلاش می‌کند تا با ایجاد فضا و اعمال نیرو، دندان نهفته را به موقعیت درست هدایت کند. اگر این کار ممکن نباشد یا دندان در موقعیت خطرناکی باشد، کشیدن دندان نهفته به‌عنوان بهترین گزینه درمانی مطرح می‌شود.

خارج کردن با جراحی دهان

در مواردی که دندان نهفته در عمق استخوان یا در موقعیت خطرناک قرار دارد، جراحی دهان برای خارج کردن آن ضروری است. این جراحی باید توسط جراح فک و صورت یا دندانپزشک متخصص انجام شود.

عمل جراحی معمولاً تحت بی‌حسی موضعی انجام می‌شود و بسته به پیچیدگی شرایط، می‌تواند از یک جراحی ساده تا پیچیده متغیر باشد. اغلب، این روش پیش از شروع درمان ارتودنسی انجام می‌گیرد تا فضای لازم برای حرکت سایر دندان‌ها فراهم شود.

درمان دندان‌های نهفته با ارتودنسی

یکی از روش‌های مؤثر برای درمان دندان نهفته، استفاده از ارتودنسی است. در این روش ابتدا با جراحی کوچکی، قسمتی از لثه کنار زده می‌شود تا دندان نهفته نمایان شود. سپس یک قلاب یا زنجیر فلزی به دندان متصل می‌گردد که از طریق بریس‌های ارتودنسی نیروی کششی لازم برای بیرون کشیدن آرام دندان فراهم می‌شود.

با گذشت زمان، دندان نهفته به‌آرامی از محل خود خارج و به‌سمت جای صحیح هدایت می‌شود. این روش به‌ویژه برای دندان‌های پیشین یا نیش که از نظر زیبایی اهمیت بالایی دارند بسیار کاربردی است.

درمان دندان های نهفته با ترازهای شفاف اینویزیلاین

درمان دندان‌های نهفته با استفاده از اینویزیلاین در شرایط خاصی امکان‌پذیر است. اگر دندان نهفته موقعیت مناسبی داشته باشد و فضای لازم برای حرکت آن وجود داشته باشد، متخصص ارتودنسی می‌تواند با به‌کارگیری اتصالات فلزی و ترازهای شفاف، دندان را به مرور در جای مناسب قرار دهد.

در برخی موارد، ابتدا با جراحی دندان نهفته نمایان شده و سپس با ترکیب تکنیک‌های خاص، درمان با اینویزیلاین آغاز می‌شود. توجه داشته باشید که این روش باید تحت نظر مستقیم متخصص ارتودنسی انجام شود، نه صرفاً از طریق پلتفرم‌های آنلاین یا درمان از راه دور؛ زیرا طراحی نادرست برنامه درمانی می‌تواند آسیب جدی به دندان‌ها وارد کند.

نگهدارنده

پس از پایان درمان نهفتگی دندان، چه با ارتودنسی و چه با جراحی، استفاده از نگهدارنده ارتودنسی (Retainer) ضروری است. نگهدارنده‌ها کمک می‌کنند دندان‌هایی که به‌تازگی حرکت کرده‌اند، در جای جدید خود تثبیت شوند و به عقب برنگردند.

استفاده منظم از نگهدارنده طبق دستور متخصص ارتودنسی، تضمین می‌کند که نتیجه درمان حفظ شده و لبخند شما برای سال‌ها زیبا و منظم باقی بماند.

سوالات متداول

آیا باید دندان های نهفته را درمان کنم؟
بله، درمان دندان‌های نهفته ضروری است، زیرا در صورت بی‌توجهی می‌توانند باعث عوارضی مانند درد، عفونت یا آسیب به دندان‌های مجاور شوند.

آیا دندان های نهفته نیاز به برداشتن دارند؟
در بسیاری از موارد، بله. اگر دندان نهفته باعث مشکل شود یا احتمال آسیب وجود داشته باشد، کشیدن آن با جراحی توصیه می‌شود.

دندان های شیری نهفته چیست؟
دندان شیری نهفته دندانی است که به دلایلی مانند کمبود فضا یا موقعیت نامناسب، در زمان طبیعی خود از لثه خارج نمی‌شود.

دندان عقل نهفته چیست؟
دندان عقل نهفته، دندان آسیابی است که معمولاً به دلیل نبود فضای کافی در فک، به‌طور کامل رشد نمی‌کند یا داخل لثه گیر می‌افتد.

آیا باید دندان های شیری نهفته را درآورید؟
در اغلب موارد بله. اگر دندان شیری نهفته مانع رشد دندان دائمی شود، باید با نظر دندانپزشک یا ارتودنتیست کشیده شود.

سخن پایانی

در پاسخ به این پرسش که دندان‌های نهفته چیست و چرا باید به آن‌ها توجه کرد، باید گفت که این عارضه‌ی شایع دهان و دندان، اگرچه گاهی بدون علامت است، اما در صورت عدم درمان می‌تواند به مشکلات جدی مانند درد، عفونت، جابه‌جایی دندان‌ها و حتی از دست دادن دندان منجر شود.

چه در مورد دندان‌های شیری نهفته صحبت کنیم و چه دندان عقل، تشخیص زودهنگام و درمان به‌موقع توسط متخصص ارتودنسی یا جراح دهان، نقش مهمی در حفظ سلامت دهان و جلوگیری از آسیب‌های بیشتر دارد.

اگر شما یا فرزندتان مشکوک به داشتن دندان نهفته هستید، بهترین زمان برای بررسی و مشاوره همین حالاست. با یک معاینه ساده و تصویربرداری، می‌توان از بسیاری از درمان‌های پیچیده آینده جلوگیری کرد و لبخندی سالم و زیبا را برای سال‌ها حفظ نمود.