علائم دندان قروچه چیست و چه درمانی دارد؟
دندان قروچه یا براکسیسم (به انگلیسی: Bruxism)، نوعی فعالیت غیرارادی فک است که در آن فرد بدون آنکه متوجه باشد، دندان‌های خود را به هم می‌فشارد یا می‌ساید. این عمل که می‌تواند در خواب یا بیداری رخ دهد، در طولانی‌مدت باعث سایش مینای دندان، درد فک، سردرد و مشکلات مفصل فکی-گیجگاهی (TMJ) می‌شود. برخی افراد تنها دندان‌های خود را به هم فشار می‌دهند (Clenching)، در حالی که برخی دیگر دندان‌های خود را روی هم می‌سایند (Grinding). دندان قروچه شبانه کنترل سخت‌تری دارد و یکی از شایع‌ترین اختلالات خواب به‌شمار می‌رود. این وضعیت ممکن است تحت تأثیر استرس، مشکلات عصبی-عضلانی و یا عوامل ژنتیکی تشدید شود.
علائم همراه با دندان قروچه چیست؟
علائم دندان قروچه بسته به شدت آن متفاوت است. در برخی موارد، افراد دچار درد فک و صورت می‌شوند که این درد ممکن است به نواحی گوش و شقیقه‌ها نیز سرایت کند. همچنین، سردردهای مداوم، به‌ویژه در ساعات اولیه صبح، از نشانه‌های رایج این عارضه است که ناشی از فشار بیش از حد بر عضلات فک می‌باشد. یکی دیگر از علائم این مشکل، حساسیت دندان‌ها به گرما و سرما است که به دلیل تحلیل رفتن مینای دندان رخ می‌دهد.
برخی افراد در هنگام خواب، صدای سایش دندان‌های خود را ایجاد می‌کنند که ممکن است توسط هم‌اتاقی یا همسرشان شنیده شود. دندان‌ها نیز در معرض ترک خوردگی، ساییدگی غیرطبیعی یا حتی شکستگی قرار می‌گیرند. علاوه بر این، پس از بیدار شدن از خواب، فرد ممکن است احساس سفتی و خستگی در عضلات فک داشته باشد.
دندان قروچه همچنین می‌تواند با مشکلات روانی همراه باشد. افزایش استرس و اضطراب یکی از عواملی است که این عارضه را تشدید می‌کند. در برخی موارد، این مشکل می‌تواند منجر به افسردگی شود، زیرا بر کیفیت خواب فرد تأثیر گذاشته و باعث افزایش تنش‌های روزمره می‌شود.
دندان قروچه و رفلاکس معده
برخی تحقیقات نشان می‌دهند که رفلاکس معده می‌تواند یکی از عوامل تحریک‌کننده دندان قروچه باشد. قرار گرفتن در معرض اسید معده نه‌تنها می‌تواند مینای دندان را ضعیف کند، بلکه باعث التهاب و تحریک بافت‌های حساس گلو و دهان نیز می‌شود. در موارد شدید، این تحریک می‌تواند منجر به افزایش دندان قروچه شده و به مرور زمان به ترک‌خوردگی یا حتی شکستگی دندان‌ها منجر شود. مطالعاتی نیز ارتباط مستقیم بین رفلاکس معده و بروز دندان قروچه مزمن را نشان داده‌اند، به‌طوری که در برخی موارد، درمان مشکلات گوارشی می‌تواند علائم دندان قروچه را نیز کاهش دهد.
با دیدن علائم دندان قروچه به چه دکتری مراجعه کنیم؟
برای تشخیص و درمان دندان قروچه، مراجعه به دندانپزشک متخصص در اختلالات فکی-گیجگاهی ضروری است. دندان قروچه می‌تواند باعث آسیب به دندان‌ها، به‌ویژه در افرادی که روکش، ایمپلنت یا ترمیم‌های دندانی دارند، شود. بنابراین، افرادی که چنین مشکلاتی دارند باید سریع‌تر به دندانپزشک مراجعه کنند. از سوی دیگر، در برخی موارد دندان قروچه نشانه‌ای از اختلالات روانی مانند اضطراب یا استرس مزمن است. در این شرایط، مشورت با روانپزشک یا روانشناس توصیه می‌شود تا علت زمینه‌ای این مشکل شناسایی و درمان شود.
علت دندان قروچه و بیماری‌های مرتبط با آن چیست؟
در این بخش به بررسی علل مختلف دندان قروچه (براکسیسم) و بیماری‌های مرتبط با آن پرداخته می‌شود. دندان قروچه می‌تواند هم در بیداری و هم در خواب رخ دهد و عوامل متعددی مانند استرس، اضطراب، مشکلات فکی، کمبود ویتامین‌ها و برخی بیماری‌ها در بروز آن نقش دارند. این بخش همچنین به تفاوت‌های دندان قروچه در کودکان و بزرگسالان و ارتباط آن با کم‌خونی و کمبود ویتامین‌ها می‌پردازد.
۱. علت فشار دادن دندان‌ها روی هم در بیداری
فشار دادن دندان‌ها روی هم در هنگام بیداری که به آن سائیدگی دندان نیز گفته می‌شود، یک رفتار ناخودآگاه است که معمولاً ناشی از استرس و اضطراب می‌باشد. این عادت می‌تواند به دلایلی همچون ناهماهنگی دندان‌ها و فک، مشکلات عصبی، یا حتی واکنش طبیعی بدن به درد دندان رخ دهد. برخی افراد هنگام تمرکز شدید یا انجام کارهای فکری، بدون آنکه متوجه باشند، دندان‌های خود را به هم فشار می‌دهند که در طولانی‌مدت می‌تواند منجر به مشکلات جدی دندانی و فکی شود.
۲. علت دندان قروچه و ساییدن دندان کودکان در خواب
دندان قروچه در کودکان پدیده‌ای شایع است که معمولاً به دلایلی مانند رشد دندان‌ها، استرس و ناهنجاری‌های خواب رخ می‌دهد. برخی کودکان در پاسخ به درد دندان یا ناراحتی ناشی از دندان درآوردن، دندان‌های خود را روی هم فشار می‌دهند. همچنین، اضطراب، بیش‌فعالی و حتی عوامل ژنتیکی می‌توانند در بروز این مشکل نقش داشته باشند. دندان قروچه معمولاً با افزایش سن کاهش می‌یابد، اما در برخی موارد نیاز به بررسی و مداخله پزشکی دارد.
چرا دندان قروچه در کودکان شایع‌تر است؟ دندان قروچه در کودکان به دلایل مختلفی از جمله عادات دهانی (مانند مکیدن انگشت شست یا استفاده از پستانک)، دوران دندان درآوردن، یا مشکلاتی مانند استرس و اضطراب به وجود می‌آید. علاوه بر این، قرارگیری نامناسب دندان‌ها و مشکلات راه هوایی نیز ممکن است عامل آن باشد. اغلب کودکان بدون نیاز به درمان این عادت را پشت سر می‌گذارند، اما در صورت بروز درد یا آسیب، مراجعه به پزشک ضروری است.
۳. کم خونی و دندان قروچه به هم مرتبط هستند؟
اگرچه ارتباط مستقیمی بین کم‌خونی و دندان قروچه (براکسیسم) وجود ندارد، اما برخی تحقیقات نشان می‌دهند که کمبود اکسیژن در خون می‌تواند بر سیستم عصبی تأثیر گذاشته و در نهایت به بروز دندان قروچه کمک کند. کم‌خونی یک وضعیت پزشکی است که به دلیل کمبود گلبول‌های قرمز یا هموگلوبین ایجاد می‌شود و معمولاً با علائمی مانند خستگی، ضعف و تنگی نفس همراه است. از طرفی، دندان قروچه یک اختلال است که در آن فرد به‌طور غیرارادی دندان‌های خود را در هنگام خواب به هم می‌فشارد.
۴. کمبود کدام ویتامین باعث دندان قروچه می‌شود؟
برخی تحقیقات نشان می‌دهند که کمبود ویتامین D ممکن است با بروز دندان قروچه در ارتباط باشد. افراد دچار کمبود این ویتامین معمولاً مستعد افسردگی و مشکلات خلقی هستند، که این اختلالات ممکن است به بروز مشکلات عصبی مانند دندان قروچه (براکسیسم) منجر شود. علاوه بر این، کمبود ویتامین‌های گروه B، به‌ویژه B12، و منیزیم نیز می‌توانند تنش‌های عضلانی را افزایش داده و در نتیجه دندان قروچه را تحریک کنند.
۵. عوامل خطر دندان قروچه چیست؟ (علت دندان قروچه در خواب)
دندان قروچه ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد که برخی از آن‌ها شامل موارد زیر است:
- مشکلات فکی: وقتی دندان‌ها به‌درستی با هم جفت نمی‌شوند و فک به درستی بسته نمی‌شود، ممکن است اختلالاتی مانند اختلال جفت‌شدن دندان‌ها (Occlusal) باعث بروز دندان قروچه شوند.
- گرفتگی عضلات: برخی افراد در طول خواب عضلات صورت‌شان دچار گرفتگی می‌شود که ممکن است منجر به دندان قروچه شود.
- مشکلات دندان و فک: از دست دادن دندان‌ها یا کشیدن آن‌ها می‌تواند باعث عدم تعادل در فک و درد شود که ممکن است به دندان قروچه منجر شود.
- داروها و بیماری‌ها: برخی داروها مانند داروهای ضدافسردگی یا بیماری‌های عصبی مانند پارکینسون می‌توانند به عنوان عوامل زمینه‌ای دندان قروچه عمل کنند.
- عوامل دیگر: مصرف الکل، خستگی، آپنه خواب، و حتی سیگار کشیدن نیز می‌توانند به بروز دندان قروچه کمک کنند.
تشخیص دندان قروچه چگونه انجام می‌شود؟
تشخیص دندان قروچه از طریق معاینه بالینی توسط دندانپزشک و بررسی علائم ساییدگی دندان‌ها انجام می‌شود. در برخی موارد، پزشک از دستگاه‌های نظارتی خواب استفاده می‌کند.
درمان دندان قروچه چه چیزهایی است؟
در این بخش به روش‌های مختلف درمان دندان قروچه (براکسیسم) پرداخته می‌شود. این روش‌ها شامل درمان‌های دارویی مانند قرص‌های ضد اضطراب و ضد افسردگی، درمان‌های طب سنتی با استفاده از گیاهان و روغن‌های گیاهی، و همچنین استفاده از محافظ‌های دندانی (گارد دندان) برای جلوگیری از آسیب به دندان‌ها می‌شود. علاوه بر این، به تأثیر مواد محرک مانند کافئین و الکل و روش‌های خانگی مانند کمپرس گرم نیز اشاره شده است. در نهایت، امکان انجام لمینت دندان برای افراد مبتلا به دندان قروچه و اهمیت استفاده از محافظ دندانی در این موارد بررسی می‌شود.
۱. بهترین قرص برای درمان دندان قروچه چیست؟
اگر دندان قروچه ناشی از اضطراب یا استرس باشد، مراجعه به یک روانشناس یا روانپزشک می‌تواند راه‌حل مؤثری باشد. در این شرایط، پزشک ممکن است داروهایی مانند ضد اضطراب یا ضد افسردگی تجویز کند تا تنش‌های روحی کاهش یابد. همچنین، داروهایی مثل ریسپریدون، کلونازپام و سرترالین می‌توانند در کاهش علائم دندان قروچه مؤثر باشند. با این حال، مصرف هر دارو باید تحت نظر پزشک متخصص باشد تا درمان به درستی انجام شود و از عوارض جانبی جلوگیری شود.
۲. راه درمان دندان قروچه در طب سنتی
در طب سنتی، گیاهان و روغن‌های گیاهی مختلف برای درمان دندان قروچه توصیه می‌شوند. برخی از این درمان‌ها شامل استفاده از روغن‌های گیاهی مانند روغن سیاه دانه و روغن اسطوخودوس هستند که برای آرام‌بخشی و کاهش تنش عضلانی مفیدند. همچنین، ریشه سنبل‌الطیب به عنوان یک آرام‌بخش طبیعی شناخته می‌شود و می‌تواند در کاهش اضطراب مؤثر باشد. ترکیب‌هایی همچون زنجبیل و دارچین نیز به عنوان درمان‌های گیاهی برای تسکین دندان قروچه استفاده می‌شوند. علاوه بر این، استفاده از شیر و زردچوبه می‌تواند به بهبود وضعیت کمک کند.
۳. محافظ دندان قروچه یا گارد دندان قروچه
گارد دندانی یکی از بهترین روش‌ها برای محافظت از دندان‌ها در برابر آسیب‌های ناشی از دندان قروچه است. این محافظ‌ها معمولاً در شب و به‌ویژه هنگام خواب استفاده می‌شوند تا از سایش و فشار به دندان‌ها جلوگیری کنند. علاوه بر گارد دندانی، استفاده از اسپلینت‌ها (splints) نیز یک گزینه مفید است. این اسپلینت‌ها می‌توانند در بالا یا پایین دندان‌ها قرار گیرند و فک را در موقعیتی آرام‌تر حفظ کنند، به‌طوری‌که از آسیب به دندان‌ها جلوگیری شود. در مواردی که دندان قروچه به دلیل ناهم‌ترازی فک یا دندان‌ها ایجاد می‌شود، ممکن است دندانپزشک یا متخصص ارتودنسی توصیه کند که فک تراز شود یا بریس برای اصلاح مشکلات دندانی استفاده شود.
همچنین، اجتناب از مصرف مواد محرک مانند کافئین و الکل می‌تواند به کاهش شدت دندان قروچه کمک کند. برخی روش‌های خانگی مثل استفاده از کمپرس گرم بر روی فک نیز می‌تواند به کاهش تنش عضلات و راحتی بیشتر در طول شب کمک کند.
قیمت محافظ یا لثه‌گیر برای دندان قروچه چقدر است؟
قیمت محافظ‌های دندان بسته به نوع و کیفیت آن متفاوت است، اما معمولاً از 220 هزار تومان تا چند میلیون تومان متغیر است.
۴. آیا با وجود دندان قروچه می‌توان لمینت دندان انجام داد؟
بله، افرادی که دندان قروچه دارند می‌توانند لمینت دندان انجام دهند، اما لازم است برای جلوگیری از آسیب به لمینت‌ها از محافظ دندانی استفاده کنند. این محافظ‌ها کمک می‌کنند تا فشارهای ناشی از دندان قروچه به لمینت وارد نشود و از سایش یا شکستن آن جلوگیری گردد.
برای درمان دندان قروچه به چه پزشکی مراجعه کنیم؟
برای درمان دندان قروچه، می‌توان به متخصص دندانپزشکی یا ارتودنتیست مراجعه کرد. در برخی موارد، اگر علت دندان قروچه به استرس یا اضطراب مربوط باشد، مراجعه به روانپزشک نیز ممکن است مفید باشد. این متخصصان می‌توانند برنامه درمانی مناسب برای کنترل و کاهش این مشکل تجویز کنند.
عوارض دندان قروچه چیست؟
در صورت عدم درمان دندان قروچه، ممکن است مشکلات جدی برای فرد پیش آید. در ادامه برخی از عوارض احتمالی را بررسی کرده‌ایم:
| عوارض دندان قروچه | توضیحات |
|---|---|
| مشکلات دهان و دندان | فشردن دندان‌ها به یکدیگر می‌تواند موجب ساییدگی، شکستگی یا ترک خوردن دندان‌ها، و همچنین درد و سفتی در عضلات فک شود. |
| درد فک و مفصل | فشار مداوم بر فک و عضلات آن می‌تواند باعث ایجاد درد در ناحیه فک و مفصل تمپورومندیبولار (TMJ) شود. |
| گوش درد | فشار زیاد بر مفصل فک می‌تواند به گوش‌ها منتقل شده و باعث ایجاد درد در ناحیه گوش گردد. |
| درد ارجاعی | در برخی موارد، درد ممکن است به بخش‌های دیگر بدن مانند شانه یا گردن منتقل شود و باعث احساس ناراحتی در این نواحی گردد. |
| مشکلات خواب | دندان قروچه می‌تواند موجب بی‌خوابی، خستگی مزمن و اختلال در الگوی خواب شود. |
| اختلالات روانی و اضطراب | دندان قروچه ممکن است با استرس و اضطراب ارتباط داشته باشد و منجر به مشکلات روانی مانند افسردگی شود. |
دندان قروچه و تحلیل لثه و دندان
ساییدن دندان‌ها به‌طور مداوم می‌تواند تاثیرات جدی بر سلامت دندان‌ها و لثه‌ها داشته باشد. با گذشت زمان، این فشار مداوم بر دندان‌ها باعث آسیب به مینای دندان و تضعیف ریشه‌ها می‌شود. افراد مبتلا به دندان قروچه ممکن است با مشکلاتی چون پوسیدگی سریع‌تر دندان، شکستگی دندان‌ها، و حتی تحلیل لثه مواجه شوند. علاوه بر این، در مواردی که دندان قروچه شدید باشد، ممکن است فرد احساس درد در ناحیه دهان، به‌ویژه هنگام جویدن، و همچنین مشکلاتی در باز و بسته کردن دهان را تجربه کند.
جلوگیری از دندان قروچه امکان‌پذیر است؟
اگرچه نمی‌توان به طور کامل از دندان قروچه جلوگیری کرد، اما با استفاده از روش‌های مناسب می‌توان از آسیب‌های ناشی از آن پیشگیری کرد. یکی از موثرترین این روش‌ها، استفاده از محافظ دندان است. محافظ‌های دندانی، پوشش‌های پلاستیکی هستند که روی دندان‌ها قرار می‌گیرند و از سایش و فشار آن‌ها به یکدیگر جلوگیری می‌کنند.
با این وجود، استفاده خودسرانه از محافظ‌های دندانی نه تنها کمکی به بهبود دندان قروچه نمی‌کند، بلکه ممکن است عوارضی نیز به همراه داشته باشد. به همین دلیل، انتخاب و استفاده از محافظ دندانی باید حتماً زیر نظر دندانپزشک انجام شود. دندانپزشک با بررسی وضعیت دندان‌ها و فک شما، بهترین نوع محافظ را برایتان تجویز می‌کند و نحوه استفاده صحیح از آن را به شما آموزش می‌دهد.
علاوه بر استفاده از محافظ دندان، رعایت بهداشت دهان و دندان، کاهش استرس و اضطراب و پرهیز از مصرف الکل و کافئین نیز می‌تواند به کاهش دندان قروچه کمک کند.
پرسش‌های متداول
تا اینجا سعی کردیم به تمامی نکات مورد نیاز شما درباره دندان قروچه پاسخ دهیم. در ادامه به برخی از رایج‌ترین سوالات شما پاسخ خواهیم داد. همچنین اگر سوالات بیشتری در این زمینه دارید، می‌توانید در بخش نظرات از ما بپرسید.
درمان دندان قروچه کودک در طب سنتی چیست؟
در طب سنتی برای کاهش دندان قروچه در کودکان، مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین C توصیه می‌شود. این ویتامین می‌تواند به کاهش استرس و تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کند. برخی از منابع خوب ویتامین C عبارتند از:
- کیوی
- توت فرنگی
- فلفل قرمز
- پاپایا
- پرتقال
- کلم پیچ
- فلفل سبز
استفاده از این مواد غذایی در رژیم غذایی روزانه کودک می‌تواند به بهبود وضعیت دندان قروچه کمک کند.
آیا دندان قروچه خطرناک است؟
بله، در صورت عدم درمان، دندان قروچه می‌تواند منجر به پوسیدگی دندان‌ها، شکستگی آن‌ها و حتی تحلیل لثه‌ها شود که در نهایت ممکن است به از دست دادن دندان‌ها منتهی گردد.
بوتاکس دندان قروچه چیست؟
بوتاکس به عنوان درمانی برای کاهش فعالیت عضلات فک در دندان قروچه استفاده می‌شود.
دندان قروچه در خواب نشانه چیست؟
دندان قروچه در خواب می‌تواند نشانه استرس، اضطراب، یا مشکلات خواب باشد.
چگونه دندان قروچه را از بین ببریم؟
با استفاده از محافظ دندان، کاهش استرس، درمان مشکلات خواب، یا در موارد شدید، درمان‌های دارویی می‌توان دندان قروچه را کاهش داد.
دندان قروچه به انگلیسی چیست؟
دندان قروچه در انگلیسی Bruxism نامیده می‌شود.
