مراقبت از دندان‌های ارتودنسی‌شده: راهنمای کامل

ارتودنسی یکی از بهترین روش‌ها برای مرتب کردن دندان‌ها و بهبود ظاهر لبخند است، اما نیاز به مراقبت ویژه‌ای دارد تا سلامت دهان حفظ شود و درمان به خوبی پیش برود. کسانی که از بریس‌های ارتودنسی استفاده می‌کنند، با چالش‌های بیشتری در تمیز کردن دندان‌ها روبه‌رو هستند، چون براکت‌ها و سیم‌ها دسترسی به برخی نقاط را سخت‌تر می‌کنند و خطر تجمع پلاک و پوسیدگی را افزایش می‌دهند. در این مقاله، به طور مفصل توضیح می‌دهیم که چگونه باید از دندان‌های ارتودنسی‌شده مراقبت کنید. این اطلاعات بر اساس راهنمایی‌های علمی از منابع معتبر مثل اداره بهداشت عمومی ایلینوی، شرکت Oral-B و بیمارستان کودکان نیشن‌واید تهیه شده است.

چرا مراقبت از دندان‌ها در طول ارتودنسی مهم است؟

بریس‌ها با وجود فوایدشان، تمیز نگه داشتن دهان را سخت‌تر می‌کنند. براکت‌ها و سیم‌ها جاهایی را ایجاد می‌کنند که ذرات غذا و پلاک می‌توانند در آن‌ها جمع شوند. اگر این مشکل به درستی مدیریت نشود، ممکن است به پوسیدگی دندان یا التهاب لثه منجر شود. اداره بهداشت عمومی ایلینوی تأکید می‌کند که رعایت روزانه بهداشت دهان می‌تواند از این مشکلات جلوگیری کند و به موفقیت درمان کمک کند (Illinois Department of Public Health, 2023). این کار نیاز به یک برنامه روزانه دقیق دارد که شامل مسواک زدن، استفاده از نخ دندان، تغییر رژیم غذایی و مراجعه منظم به دندانپزشک باشد.

روش درست مسواک زدن

مسواک زدن مهم‌ترین قدم برای مراقبت از دندان‌های ارتودنسی‌شده است. کارشناسان توصیه می‌کنند که حداقل سه بار در روز مسواک بزنید، اما بیمارستان کودکان نیشن‌واید برای بچه‌ها پیشنهاد می‌دهد که این کار تا پنج بار در روز و هر بار پنج دقیقه انجام شود تا پلاک کاملاً پاک شود (Nationwide Children’s Hospital, 2023). شاید این تعداد زیاد به نظر بیاید، اما برای مقابله با مشکلات بریس‌ها ضروری است.

برای مسواک زدن، بهتر است از مسواک نرم استفاده کنید، ترجیحاً مسواک برقی که برای بریس‌ها طراحی شده باشد. مسواک را با زاویه ۴۵ درجه کنار خط لثه نگه دارید تا اطراف براکت‌ها و سیم‌ها خوب تمیز شود. خمیردندان حاوی فلوراید هم برای تقویت مینای دندان و جلوگیری از پوسیدگی لازم است. چون بریس‌ها در دهان هستند، مسواک زدن ممکن است بیشتر از دو دقیقه طول بکشد تا همه جاها تمیز شوند.

استفاده از نخ دندان و ابزارهای کمکی

فقط مسواک زدن کافی نیست؛ باید بین دندان‌ها و زیر سیم‌ها را هم تمیز کنید. پیشنهاد می‌شود هر روز از نخ دندان استفاده کنید و برای این کار از ابزارهایی مثل نخ دندان با سر سفت یا برس‌های بین‌دندانی کمک بگیرید. روش کار این است که نخ را زیر سیم اصلی رد کنید، بعد هر طرف دندان را با دقت تمیز کنید؛ با یک دست نخ را بکشید و با دست دیگر قسمت استفاده‌شده را آزاد کنید (Oral-B, 2023).

اگر نخ دندان برایتان سخت است، می‌توانید از واتر فلوسر (دستگاه شستشوی دهان با آب) استفاده کنید که ذرات غذا را راحت‌تر پاک می‌کند. اضافه کردن یک ماده ضدمیکروبی به آب دستگاه می‌تواند پلاک را از بین ببرد. شستشوی دهان با محلول فلوراید هم لایه محافظتی اضافه‌ای به دندان‌ها می‌دهد، به‌خصوص در جاهایی که تمیز کردنشان سخت است.

تغییر رژیم غذایی

رژیم غذایی نقش بزرگی در مراقبت از دندان‌های ارتودنسی‌شده دارد. باید از خوردن غذاهایی که به بریس‌ها آسیب می‌زنند یا پوسیدگی را بیشتر می‌کنند، خودداری کنید؛ مثل پاپ‌کورن، آب‌نبات سفت، آجیل، کارامل، یخ (هرگز نجوید)، مارشملو و ژله‌های چسبناک. نوشیدنی‌های شیرین مثل نوشابه و آبمیوه‌های قندی هم باید کم شوند، چون پلاک را افزایش می‌دهند (Illinois Department of Public Health, 2023).

غذاهای سفت و مفید مثل هویج یا سیب را می‌توانید به تکه‌های کوچک یا نوارهای نازک برش بزنید تا خوردنشان راحت‌تر شود و به بریس‌ها فشار نیاید. کمتر کردن میان‌وعده‌ها بین وعده‌های اصلی هم به کاهش تجمع ذرات غذا کمک می‌کند و دهان را تمیزتر نگه می‌دارد.

رفتن به دندانپزشک و متخصص ارتودنسی به طور منظم برای چک کردن سلامت دهان و تنظیم بریس‌ها ضروری است. دندانپزشک دندان‌ها را حرفه‌ای تمیز می‌کند و مطمئن می‌شود که پوسیدگی یا التهابی وجود ندارد. متخصص ارتودنسی هم بریس‌ها را تنظیم می‌کند تا درمان طبق برنامه پیش برود. این مراجعات ممکن است شامل درمان‌های فلوراید برای محکم‌تر کردن دندان‌ها باشد (Nationwide Children’s Hospital, 2023).

هر چند وقت یک بار باید بروید دقیق مشخص نیست، اما این مراجعات بخشی عادی از روند ارتودنسی هستند. رعایت این برنامه از مشکلات احتمالی که ممکن است درمان را عقب بیندازند، جلوگیری می‌کند.

مراقبت از ریتینرها بعد از برداشتن بریس‌ها

بعد از اینکه بریس‌ها برداشته شدند، معمولاً ریتینر (نگهدارنده) گذاشته می‌شود تا دندان‌ها در جای جدیدشان ثابت بمانند. هر بار که ریتینر را درمی‌آورید و دوباره می‌گذارید، باید آن را خوب تمیز کنید. با مسواک نرم و آب ولرم می‌توانید این کار را انجام دهید، اما از آب داغ استفاده نکنید چون ممکن است شکلش را خراب کند. این کار جلوی جمع شدن باکتری‌ها را می‌گیرد و نتیجه درمان را حفظ می‌کند (Oral-B, 2023).

فایده‌های رعایت این مراقبت‌ها

اگر این نکات را خوب رعایت کنید، نه تنها دندان‌هایتان از پوسیدگی و مشکلات لثه در امان می‌مانند، بلکه درمانتان هم بدون تأخیر پیش می‌رود. مثلاً اگر اطراف براکت‌ها تمیز نشود، ممکن است لکه‌های سفید (اولین نشانه پوسیدگی) روی دندان‌ها ظاهر شوند یا لثه‌ها ملتهب شوند که نیاز به درمان اضافه دارند. مراقبت درست این خطرات را کم می‌کند و اعتماد به نفس شما را در طول درمان و بعد از آن بالا می‌برد.

نکته‌های جالب و اضافی

جالب است بدانید که بچه‌ها ممکن است نیاز به مسواک زدن بیشتری نسبت به بزرگ‌ترها داشته باشند، چون خودشان به تنهایی نمی‌توانند خوب تمیز کنند. برای همین، والدین باید حواسشان به این موضوع باشد. همچنین، مسواک برقی می‌تواند وقت و انرژی کمتری نسبت به مسواک دستی بگیرد و برای خیلی‌ها انتخاب بهتری باشد.

نتیجه‌گیری

مراقبت از دندان‌های ارتودنسی‌شده کار ساده‌ای نیست و نیاز به تلاش بیشتری دارد، اما ارزشش را دارد چون هم سلامت دهان را حفظ می‌کند و هم نتیجه زیبایی طولانی‌مدت به شما می‌دهد. با مسواک زدن منظم، استفاده از نخ دندان و ابزارهای کمکی، تنظیم رژیم غذایی و رفتن به دندانپزشک، می‌توانید در طول درمان دندان‌های سالمی داشته باشید. این راهنما که بر اساس منابع علمی معتبر نوشته شده، به شما کمک می‌کند تا تجربه‌ای موفق و بدون دردسر از ارتودنسی داشته باشید.

سوالات متداول درباره مراقبت از دندان‌های ارتودنسی‌شده

چند بار در روز باید دندان‌هایم را مسواک بزنم؟

حداقل سه بار در روز، ولی برای بچه‌ها ممکن است تا پنج بار در روز لازم باشد.

آیا می‌توانم از مسواک معمولی استفاده کنم؟

بله، ولی مسواک نرم یا برقی مخصوص بریس‌ها بهتر است چون تمیزتر و راحت‌تر کار می‌کند.

نخ دندان زدن با بریس‌ها سخت است، جایگزینش چیست؟

می‌توانید از واتر فلوسر یا برس بین‌دندانی استفاده کنید که کار را ساده‌تر می‌کند.

چه غذاهایی را نباید بخورم؟

پاپ‌کورن، آب‌نبات سفت، آجیل، کارامل، یخ و نوشیدنی‌های شیرین را کنار بگذارید.

هر چند وقت باید به دندانپزشک بروم؟

به طور منظم، معمولاً هر چند ماه یک بار، بسته به نظر دندانپزشک و متخصص ارتودنسی.

اگر بریس‌ها را بردارم، کار تمام است؟

خیر، باید از ریتینر استفاده کنید و آن را تمیز نگه دارید تا دندان‌ها جابه‌جا نشوند.

شستشوی دهان با فلوراید لازم است؟

ضروری نیست، ولی خیلی کمک می‌کند تا از پوسیدگی جلوگیری شود، به‌خصوص در جاهای سخت.

چرا مسواک زدن با بریس‌ها بیشتر طول می‌کشد؟

چون باید اطراف براکت‌ها و سیم‌ها را با دقت تمیز کنید که وقت بیشتری می‌برد.

منابع

Illinois Department of Public Health. (2023). Oral Care for the Orthodontic Patient. قابل دسترسی در: dph.illinois.gov.
Oral-B. (2023). How to Take Care of Braces. قابل دسترسی در: oralb.com.
Nationwide Children’s Hospital. (2023). Dental Hygiene with Braces. قابل دسترسی در: nationwidechildrens.org.