مراقبت‌های بعد از ارتودنسی دندان
ارتودنسی دندان یکی از روش‌های مؤثر برای اصلاح ناهنجاری‌های فک و دندان است. اما پس از اتمام دوره درمان، مراقبت‌های بعد از ارتودنسی دندان اهمیت زیادی دارد تا دندان‌ها در موقعیت جدید خود تثبیت شوند و از مشکلات احتمالی جلوگیری شود. در این مقاله، نکات و توصیه‌های لازم برای حفظ سلامت دندان‌ها بعد از ارتودنسی را بررسی می‌کنیم.
نکات مهم بعد از ارتودنسی دندان:
پس از برداشتن بریس‌های ارتودنسی، رعایت برخی نکات ضروری است تا از مشکلاتی مانند پوسیدگی دندان، التهاب لثه و ناهنجاری‌های مجدد جلوگیری شود. در ادامه، به برخی از مهم‌ترین این نکات اشاره می‌کنیم:
- استفاده منظم از نگهدارنده (ریتینر) طبق تجویز پزشک برای جلوگیری از بازگشت دندان‌ها به حالت قبلی
- رعایت دقیق بهداشت دهان و دندان با استفاده از مسواک مخصوص ارتودنسی و نخ دندان مناسب
- پرهیز از مصرف غذاهای سخت، چسبنده و دارای رنگدانه زیاد که می‌توانند به دندان‌ها و تجهیزات ارتودنسی آسیب بزنند
- مراجعه منظم به متخصص ارتودنسی برای بررسی وضعیت دندان‌ها و تجهیزات نگهدارنده
- استفاده از دهان‌شویه‌های حاوی فلوراید برای تقویت مینای دندان و کاهش احتمال پوسیدگی
- اجتناب از دستکاری تجهیزات ارتودنسی و مراجعه فوری به متخصص در صورت مشاهده هرگونه مشکل در سیم‌ها یا ریتینر
مراقبت های بعد از ارتودنسی دندان
مراقبت‌های پس از ارتودنسی نه‌تنها به تثبیت نتایج درمان کمک می‌کند، بلکه از بروز مشکلاتی مانند التهاب لثه، پوسیدگی دندان و بازگشت ناهنجاری‌های دندانی جلوگیری می‌نماید. برای دستیابی به بهترین نتیجه، رعایت دستورالعمل‌های ارائه‌شده توسط متخصص ارتودنسی ضروری است.
روز اول بعد از ارتودنسی شدن دندان‌ها:
پس از برداشتن بریس‌ها، ممکن است کمی حساسیت در دندان‌ها احساس کنید. جایگذاری بریس‌ها به هیچ وجه دردناک نیست، اما ممکن است احساس فشار روی دندان‌ها داشته باشید. همچنین، بریس‌ها نیاز به تنظیم شدن در دهان دارند، بنابراین ممکن است غذا خوردن در ابتدا دشوار باشد. در برخی موارد، دندان‌ها حساس‌تر از معمول می‌شوند. در روز اول:
- از غذاهای نرم مانند سوپ، پوره سیب‌زمینی و ماست استفاده کنید.
- از نوشیدنی‌های خیلی سرد یا داغ پرهیز کنید.
- از مسواک نرم برای تمیز کردن دندان‌ها استفاده نمایید.
سه روز اول بعد از ارتودنسی دندان:
در سه روز اول ارتودنسی، به دلیل این که دندان‌ها هنوز به فشار ناشی از بریس‌ها عادت نکرده‌اند، ممکن است کمی احساس درد و ناراحتی در دندان‌ها و اطراف لب‌ها و گونه‌ها داشته باشید. این ناراحتی معمولاً به مرور کاهش می‌یابد، اما در این مدت می‌توانید از روش‌های زیر برای کاهش آن استفاده کنید:
- از مصرف غذاهای سخت مانند آجیل و ته‌دیگ پرهیز کنید.
- از موم یا سیلیکون مخصوص ارتودنسی برای کاهش تحریک و سایش ناشی از بریس‌ها استفاده کنید.
- در صورت احساس درد، می‌توانید از مسکن‌های بدون نسخه مانند ژلوفن طبق دستور مصرف کنید.
- شستشوی دهان با آب گرم و نمک به کاهش درد و تسکین التهاب لثه‌ها کمک می‌کند.
- روزی دو بار از دهان‌شویه فلوراید استفاده کنید.
هفته اول بعد از ارتودنسی دندان:
در هفته اول پس از ارتودنسی، ناراحتی و دردی که در روزهای اولیه ایجاد شده بود، به تدریج از بین می‌رود. دندان‌ها به حضور بریس‌ها عادت کرده و غذا خوردن آسان‌تر خواهد شد. با این حال، همچنان لازم است برخی نکات را رعایت کنید:
- مسواک زدن و نخ دندان کشیدن را با دقت بیشتری انجام دهید.
- در صورت احساس ناهماهنگی در دندان‌ها، به پزشک مراجعه کنید.
- از مصرف نوشیدنی‌های قندی پرهیز نمایید.
بعد از ارتودنسی چه بخوریم؟
تغذیه مناسب پس از ارتودنسی اهمیت زیادی دارد، زیرا برخی مواد غذایی می‌توانند به بریس‌ها آسیب بزنند و روند درمان را مختل کنند. بنابراین، انتخاب غذاهای نرم و مغذی می‌تواند به کاهش ناراحتی و جلوگیری از مشکلات دندانی کمک کند.
خوراکی‌های ممنوع در ارتودنسی:
در دوران ارتودنسی، مصرف برخی مواد غذایی می‌تواند به سیم‌ها و براکت‌ها آسیب برساند یا تمیز کردن دندان‌ها را دشوار کند. به همین دلیل، از خوردن موارد زیر اجتناب کنید:
- غذاهای سفت و سخت مانند آجیل، ته‌دیگ، بلال، چیپس و نان‌های خشک
- مواد غذایی چسبنده مانند آدامس، گز، سوهان، آبنبات‌های چسبنده و کارامل
- نوشیدنی‌های گازدار و اسیدی مانند نوشابه، آبمیوه‌های صنعتی و نوشیدنی‌های انرژی‌زا که می‌توانند باعث پوسیدگی دندان شوند
- یخ و مواد غذایی یخ‌زده که می‌توانند باعث ترک خوردن یا شکستن براکت‌ها شوند
خوراکی‌های مفید برای ارتودنسی:
برای حفظ سلامت دندان‌ها و جلوگیری از آسیب‌های احتمالی، توصیه می‌شود مواد غذایی نرم و سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی مصرف کنید:
- غذاهای نرم و مغذی مانند پوره سیب‌زمینی، ماکارونی، نودل، سوپ و آش
- لبنیات مانند ماست، پنیر نرم و شیر که منبع خوبی از کلسیم هستند
- میوه‌های نرم مانند موز، پرتقال، هلو و کمپوت‌های طبیعی
- پروتئین‌های سبک مانند گوشت‌های نرم، مرغ پخته، ماهی بدون استخوان و تخم‌مرغ
- سبزیجات بخارپز یا پخته‌شده مانند اسفناج، کدو و هویج پخته
با رعایت این توصیه‌ها، می‌توانید از مشکلات احتمالی جلوگیری کرده و دوره ارتودنسی خود را با راحتی بیشتری سپری کنید.
مراجعه منظم به پزشک متخصص ارتودنسی:
یکی از مهم‌ترین نکات در طول درمان ارتودنسی، مراجعه منظم به متخصص ارتودنسی است. این ویزیت‌ها تنها برای بررسی وضعیت دستگاه‌های ارتودنسی نیستند، بلکه در هر جلسه، تنظیمات لازم روی بریس‌ها انجام می‌شود تا روند درمان به‌طور مؤثر پیش برود. تنظیم و فعال‌سازی تجهیزات ارتودنسی در این جلسات، نقش مهمی در موفقیت درمان دارد و باعث می‌شود که نتیجه نهایی به بهترین شکل حاصل شود.
برای جلوگیری از عود مشکلات ارتودنسی، لازم است:
- حداقل هر 6 ماه یک‌بار به متخصص ارتودنسی مراجعه کنید.
- در صورت شکستن یا آسیب دیدن ریتینر، سریعاً پزشک را مطلع کنید.
- عکس‌های رادیوگرافی به‌صورت دوره‌ای انجام دهید.
رعایت کردن بهداشت دندان و دهان در هنگام ارتودنسی
حفظ بهداشت دهان و دندان در دوران ارتودنسی اهمیت زیادی دارد، زیرا وجود بریس‌ها و سیم‌های ارتودنسی می‌تواند تجمع پلاک‌های میکروبی را افزایش دهد. عدم رعایت بهداشت مناسب می‌تواند منجر به پوسیدگی دندان، التهاب لثه و ایجاد بوی بد دهان شود. بنابراین، استفاده از ابزارهای مخصوص مانند مسواک بین‌دندانی، دهان‌شویه‌های ضدباکتری و نخ دندان ویژه ارتودنسی توصیه می‌شود.
ویزیت‌های ماهانه منظم بعد از ارتودنسی شدن دندان‌ها
ویزیت‌های منظم به پزشک باعث می‌شود مشکلات احتمالی در زمان مناسب شناسایی و رفع شوند. در این جلسات، پزشک وضعیت دندان‌ها و نگهدارنده‌ها را بررسی می‌کند و در صورت نیاز، تنظیمات لازم را انجام می‌دهد.
نحوه مسواک زدن در دوران ارتودنسی بودن دندان‌ها
مسواک زدن دندان‌ها در دوره ارتودنسی اهمیت زیادی دارد، زیرا بریس‌ها محل تجمع باکتری‌ها و مواد غذایی هستند. بنابراین، دندان‌های ارتودنسی‌شده باید پس از هر وعده غذایی یا حداقل دو بار در روز و هر بار به مدت دو دقیقه مسواک زده شوند. روش صحیح مسواک زدن در دوران ارتودنسی به صورت زیر است:
- از مسواک مخصوص ارتودنسی استفاده کنید.
- مسواک را به صورت موازی با زمین روی کنار دندان قرار دهید و سر مسواک را مطابق قوس طبیعی دندان‌ها و لثه‌ها حرکت دهید.
- هر دندان را چند ثانیه با حرکات آرام تمیز کنید. در صورت استفاده از مسواک برقی، نیازی به فشار دادن نیست، فقط بگذارید مسواک کار خود را انجام دهد.
- سطح داخلی، سطح جویدنی و دندان‌های عقب را نیز مسواک بزنید.
- برای تمیز کردن براکت‌ها، مسواک را به‌صورت زاویه‌دار روی آنها قرار داده و از تمیز کردن زیر سیم‌ها غافل نشوید.
- به‌طور منظم مسواک و خمیردندان خود را هر سه ماه یک‌بار تعویض کنید تا تأثیرگذاری مناسبی داشته باشند.
نحوه نخ کشیدن دندان‌های ارتودنسی شده
نخ کشیدن دندان‌های ارتودنسی شده ممکن است کمی دشوار به نظر برسد، اما این کار برای حفظ سلامت دندان‌ها ضروری است. حداقل یک‌بار در روز، به‌ویژه قبل از خواب، باید نخ دندان بکشید تا از تجمع پلاک و ایجاد پوسیدگی جلوگیری شود.
- از نخ دندان مخصوص ارتودنسی استفاده کنید که به‌راحتی بین سیم‌ها و دندان‌ها عبور کند.
- نخ را به‌آرامی و بدون فشار زیاد بین دندان‌ها حرکت دهید تا لثه‌ها آسیب نبینند.
- می‌توانید از نخ دندان‌های ارتودنسی که چندین بار قابل استفاده هستند بهره ببرید، زیرا این نخ‌ها طراحی شده‌اند تا بهتر زیر سیم‌ها و اطراف براکت‌ها را تمیز کنند.
- برای تأثیر بیشتر، می‌توانید پس از نخ کشیدن از دهان‌شویه‌های ضدباکتری استفاده کنید.
- این کار را حداقل یک‌بار در روز انجام دهید تا سلامت دندان‌ها و لثه‌ها حفظ شود.
عوارض تمیز نکردن بریس
تمیز نکردن بریس‌ها می‌تواند مشکلات جدی برای سلامت دهان و دندان ایجاد کند. تجمع پلاک و باکتری‌ها منجر به پوسیدگی دندان، بیماری‌های لثه و بوی بد دهان می‌شود. علاوه بر این، عدم رعایت بهداشت دهان می‌تواند باعث ایجاد لکه‌های دائمی روی دندان‌ها و تجمع جرم روی سطح بریس‌ها گردد، که در نهایت به ظاهر ناخوشایند دندان‌ها منجر خواهد شد.
همچنین، عدم رعایت بهداشت باعث افزایش مدت زمان درمان ارتودنسی می‌شود، زیرا وجود عفونت یا پوسیدگی می‌تواند باعث ایجاد وقفه در روند درمان گردد. در موارد شدید، متخصص ارتودنسی ممکن است ناچار به متوقف کردن درمان و خارج کردن بریس‌ها شود تا ابتدا مشکلات دندانی برطرف گردد.
بنابراین، رعایت بهداشت در دوران ارتودنسی از اهمیت بالایی برخوردار است. توصیه می‌شود:
- دندان‌ها را ۳ تا ۴ بار در روز مسواک بزنید.
- پس از مسواک زدن، از دهان‌شویه ضدباکتری استفاده کنید.
- حداقل یک‌بار در روز نخ دندان بکشید تا از تجمع مواد غذایی بین سیم‌ها جلوگیری شود.
استفاده و به کار بردن فلوراید روی دندان‌ها
فلوراید نقش مهمی در تقویت مینای دندان و پیشگیری از پوسیدگی دارد. دندانپزشک ممکن است استفاده از خمیردندان‌های حاوی فلوراید را توصیه کند، زیرا این مواد به محافظت از دندان‌ها در برابر اسیدهای مضر ناشی از خوردن و آشامیدن کمک می‌کنند. علاوه بر استفاده روزانه از خمیردندان‌های حاوی فلوراید، دهان‌شویه‌های حاوی فلوراید نیز می‌توانند در کاهش خطر پوسیدگی و تقویت دندان‌ها در دوران ارتودنسی مؤثر باشند.
در صورت داشتن حفره‌های دندانی یا پوسیدگی‌های اولیه، ممکن است دندانپزشک فلوراید درمانی را پیشنهاد کند. این روش به بازسازی اولیه مینای دندان کمک می‌کند. همچنین توصیه می‌شود حداقل دو بار در روز از محصولات حاوی فلوراید استفاده کرده و پس از هر وعده غذایی دندان‌های خود را با دقت مسواک بزنید.
از انجام چه کارهایی در زمان ارتودنسی بودن دندان ها می بایست پرهیز نماییم؟
در طول درمان ارتودنسی، برخی عادات و مواد غذایی می‌توانند به بریس‌ها آسیب برسانند یا روند درمان را به تأخیر بیندازند. برای جلوگیری از مشکلات احتمالی، از موارد زیر اجتناب کنید:
- جویدن آدامس یا مواد غذایی چسبنده: این مواد می‌توانند بین سیم‌ها و براکت‌ها گیر کنند و تمیز کردن آنها دشوار باشد.
- استفاده از دندان‌ها برای باز کردن اشیا: این کار می‌تواند باعث شکستن یا خم شدن سیم‌ها و براکت‌ها شود.
- مصرف نوشیدنی‌های حاوی قند بالا: این نوشیدنی‌ها می‌توانند موجب افزایش خطر پوسیدگی دندان و ایجاد لکه‌های دائمی روی دندان‌ها شوند.
- خوردن غذاهای سفت و ترد: مانند آجیل، ته‌دیگ، هویج خام و سیب که می‌توانند به براکت‌ها فشار بیاورند و موجب شکستن آنها شوند.
- ناجویدن غذاها به روش صحیح: بهتر است غذاهای سفت مانند سیب یا هویج را به قطعات کوچک تقسیم کرده و سپس میل کنید.
- عدم رعایت بهداشت دهان و دندان: عدم مسواک زدن و نخ دندان کشیدن منظم می‌تواند باعث افزایش باکتری‌ها و در نتیجه مشکلات لثه و پوسیدگی دندان شود.
رعایت این نکات باعث می‌شود که درمان ارتودنسی بدون مشکل و در زمان تعیین‌شده انجام شود.
نکته ای برای ورزشکارانی که دندان خود را ارتودنسی کرده اند
ورزشکارانی که تحت درمان ارتودنسی هستند، باید مراقبت ویژه‌ای از دندان‌های خود داشته باشند، زیرا ضربه‌های ناگهانی می‌توانند به بریس‌ها و دندان‌ها آسیب برسانند. استفاده از گارد دندانی (mouthguard) هنگام انجام فعالیت‌های ورزشی، به‌ویژه در ورزش‌های پرتحرک یا تماسی مانند فوتبال، بسکتبال و هنرهای رزمی، توصیه می‌شود.
این گاردها به کاهش خطر آسیب به دندان‌ها، لثه‌ها و بریس‌ها کمک کرده و از هزینه‌های اضافی ناشی از شکستگی یا جابجایی بریس‌ها جلوگیری می‌کنند. برای راحتی بیشتر، می‌توان از گاردهای دندانی سفارشی که توسط دندانپزشک طراحی می‌شوند، استفاده کرد. در صورت شکستن یا تغییر شکل گارد، باید آن را تعویض کنید تا از حداکثر حفاظت بهره‌مند شوید.
جمع بندی
رعایت مراقبت‌های بعد از ارتودنسی دندان تأثیر زیادی در حفظ نتایج درمان دارد. استفاده از نگهدارنده، رعایت بهداشت دهان، تغذیه مناسب و مراجعه منظم به پزشک از مهم‌ترین اقدامات برای داشتن لبخندی سالم و زیبا هستند. با رعایت این نکات، می‌توانید از نتایج درمان خود نهایت لذت را ببرید.
