
بهترین روش برای ترمیم دندانهای آسیبدیده با کامپوزیت
اگر دندان شما آسیب دیده است – چه شکسته باشد و چه دچار پوسیدگی – ترمیم دندان با کامپوزیت یکی از بهترین روشهای موجود برای بازگرداندن زیبایی و عملکرد آن محسوب میشود. کامپوزیت دندان مادهای رزینی و همرنگ دندان است که به طور گسترده برای اصلاح مشکلات ظاهری و ساختاری دندانها به کار میرود. در این مقاله که توسط کلینیک دندانپزشکی دکتر شریعتی تهیه شده، به زبان ساده به رایجترین سوالات درباره کامپوزیت دندان شکسته و ترمیم دندانهای پوسیده با این روش پاسخ میدهیم. همچنین مزایا، معایب، دوام، هزینه تقریبی و تفاوتهای کامپوزیت با سایر روشهای ترمیمی مانند لمینت و روکش را بررسی میکنیم.
کامپوزیت دندان چیست و چگونه انجام میشود؟
کامپوزیت دندان نوعی مادهی ترمیمی از جنس رزین مخصوص دندانپزشکی است که رنگی مشابه دندانهای طبیعی دارد. این ماده خمیری شکل پس از قرار گرفتن روی دندان توسط نور مخصوص (اشعهی آبی) سفت و محکم میشود. دندانپزشک لایههای نازکی از کامپوزیت را به صورت مرحلهبهمرحله روی قسمت آسیبدیدهی دندان قرار داده و هر لایه را با نور پخت (کیور) میکند تا سخت شود. در نهایت شکل و رنگ کامپوزیت تنظیم و پرداخت (پولیش) میشود تا سطحی صاف و براق شبیه مینای دندان پیدا کند. این فرآیند که گاهی باندینگ کامپوزیت نیز نامیده میشود، معمولاً در یک جلسه در مطب انجام میگیرد و نیازی به لابراتوار دندانسازی ندارد.
در بسیاری از موارد، کامپوزیت دندان یک روش کمتهاجمی است. به این معنی که برای قرار دادن آن معمولاً تراشیدن مینای دندان بسیار جزئی است یا اصلاً نیازی به تراش گسترده نیست. این موضوع کمک میکند بخش اعظم ساختار سالم دندان حفظ شود. بعد از آمادهسازی سطح دندان و تمیز کردن بخشهای خراب (در صورت وجود پوسیدگی)، کامپوزیت روی ناحیه مورد نظر اضافه شده و فرم داده میشود. نتیجهی نهایی، ترمیمی است که از نظر رنگ و ظاهر تقریباً غیرقابل تشخیص از بقیه دندانها است.
کاربردهای کامپوزیت دندان (چه دندانهایی را میتوان با کامپوزیت ترمیم کرد؟)
کامپوزیت یک روش ترمیمی همرنگ دندان و همهکاره است و در موارد مختلفی کاربرد دارد. مهمترین کاربردهای ترمیم کامپوزیتی عبارتاند از:
-
کامپوزیت دندان شکسته: در صورتی که بخشی از یک دندان (بهویژه دندانهای جلو) بر اثر ضربه شکسته یا لبپر شده باشد، دندانپزشک میتواند با مواد کامپوزیت آن قسمت را مجدداً شکلدهی کند. کامپوزیت به لبهی دندان شکسته متصل شده و شکل از دست رفتهی دندان را به حالت طبیعی بازمیگرداند. به این ترتیب دیگر نیازی به کشیدن دندان یا استفاده از روکش در موارد شکستگیهای کوچک نخواهد بود.
-
ترمیم دندان پوسیده با کامپوزیت: برای دندانهایی که دچار پوسیدگی شدهاند نیز کامپوزیت یک گزینه عالی است. پس از برداشتن قسمتهای پوسیده (حفاری و تمیز کردن حفرهی ایجاد شده)، فضای خالی دندان با کامپوزیت پر میشود. این پرکردن دندان با مواد همرنگ موجب میشود ترمیم انجامشده ظاهری کاملاً طبیعی داشته باشد؛ برخلاف آمالگام نقرهایرنگ که در گذشته رایج بود، کامپوزیت زیبایی لبخند را حفظ میکند.
-
اصلاح مشکلات ظاهری دندان: کامپوزیت علاوه بر ترمیم آسیبها، کاربرد زیبایی نیز دارد. اگر دندانی تغییر رنگ داده باشد، دارای فاصله جزئی با دندان کناری باشد یا اندازه و شکل آن متناسب با بقیه دندانها نباشد، با ونیر کامپوزیتی میتوان این عیبها را برطرف کرد. در این روش لایهی نازکی از کامپوزیت روی سطح جلویی دندان قرار میگیرد و ظاهر دندان را اصلاح میکند (مشابه لمینت سرامیکی اما با کامپوزیت). این تکنیک سریع بوده و بخشی از خدمات رایج در اصلاح طرح لبخند به حساب میآید.
مزایای ترمیم دندان با کامپوزیت
ترمیم دندانهای شکسته یا پوسیده با کامپوزیت به دلایل متعددی محبوبیت زیادی دارد. از جمله مهمترین مزایای کامپوزیت دندان میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
-
همرنگ و زیبا بودن: بزرگترین مزیت کامپوزیت، رنگ طبیعی آن است. کامپوزیت در طیف رنگهای مینای دندان موجود است و دندانپزشک میتواند رنگی را انتخاب کند که دقیقاً با دندانهای شما تطابق داشته باشد. نتیجه کار بسیار طبیعی و زیبا است به طوری که کسی متوجه ترمیمشدگی دندان نخواهد شد.
-
حداقل تراش و حفظ ساختار دندان: بر خلاف برخی روشهای دیگر (مثلاً روکش کامل دندان)، در روش کامپوزیت تراشیدن گستردهی دندان نیاز نیست. این روش تا حد ممکن مینای سالم دندان را حفظ میکند و فقط بخشهای معیوب برداشته میشوند. حفظ ساختار طبیعی دندان به استحکام بلندمدت آن کمک میکند و از حساسیت زیاد جلوگیری میشود.
-
انجام سریع در یک جلسه: کامپوزیت دندان یک روش بسیار سریع است. تمام مراحل آمادهسازی، قرار دادن مواد و تکمیل ترمیم در یک جلسهی مراجعه قابل انجام است. نیازی به قالبگیری و انتظار برای ساخت ترمیم در لابراتوار نیست. این برای بیماران پرمشغله یک مزیت بزرگ محسوب میشود.
-
چسبندگی و تقویت دندان: مواد کامپوزیت به صورت شیمیایی به ساختار مینای دندان باند (متصل) میشوند. این باند شیمیایی موجب تقویت بخشی از دندان که ترمیم شده میگردد و از نفوذ باکتری و ایجاد پوسیدگی مجدد در محل ترمیم جلوگیری میکند.
-
قابلترمیم و اصلاحپذیر بودن: اگر در آینده لبههای کامپوزیت دچار لبپریدگی یا ساییدگی شود، بهراحتی میتوان آن را دوباره ترمیم یا تعمیر کرد. دندانپزشک میتواند بخش آسیبدیدهی کامپوزیت را تراشیده و مواد جدیدی اضافه کند یا کامپوزیت را صیقل دهد تا مثل روز اول شود. این در حالی است که مثلاً برای لمینت سرامیکی در صورت آسیب معمولاً باید تعویض شود.
-
هزینهی مقرونبهصرفه: هزینهی کامپوزیت دندان معمولاً کمتر از روشهای پیشرفتهتر زیبایی مانند لمینت سرامیکی یا روکش تمامسرامیک است. مقرونبهصرفهتر بودن این روش باعث شده افراد بیشتری قادر به انجام آن باشند و لبخند خود را با هزینه کمتری بهبود بخشند.
معایب و محدودیتهای کامپوزیت دندان
با اینکه کامپوزیت یک روش عالی و پرکاربرد است، آگاهی از محدودیتها و معایب کامپوزیت دندان نیز اهمیت دارد. دانستن این موارد به شما کمک میکند تصمیم آگاهانهتری بگیرید:
-
دوام نسبی و عمر کمتر نسبت به برخی روشها: کامپوزیت به اندازه موادی مثل سرامیک (در لمینتها و روکشها) بادوام نیست. به طور متوسط عمر مفید یک ترمیم کامپوزیت بین ۵ تا ۷ سال است و با مراقبت خوب گاهی تا ۱۰ سال هم میرسد. پس از این مدت ممکن است نیاز به تعویض یا ترمیم مجدد داشته باشد. در مقابل، لمینتهای سرامیکی و روکشها معمولاً ۱۰ تا ۱۵ سال یا بیشتر عمر میکنند.
-
قابلیت رنگپذیری و لکه گرفتن: سطح کامپوزیت نسبت به مواد رنگی کمی حساستر است. نوشیدن چای، قهوه، مصرف سیگار و غذاهای رنگدار به مرور میتواند باعث تغییر رنگ یا کدر شدن کامپوزیت شود. البته پولیش (صیقل) دورهای هر چند ماه یکبار توسط دندانپزشک میتواند جلوی لکه گرفتن را بگیرد و در صورت ایجاد تغییر رنگ، آن را برطرف کند. با این حال، در مقایسه با لمینت سرامیکی که مقاومت بسیار بالایی در برابر لکه دارد، کامپوزیت نیاز به مراقبت بیشتری از نظر رعایت رژیم غذایی دارد.
-
استحکام کمتر در برابر فشار شدید: کامپوزیت برای ترمیم شکستگیها و حفرههای کوچک تا متوسط عالی است، اما در مواردی که بخش زیادی از دندان از بین رفته یا نیروهای جویدنی بسیار زیادی روی دندان وارد میشود، احتمال شکستن یا لبپریدن کامپوزیت وجود دارد. به عبارتی کامپوزیت برای ترمیمهای وسیع یا دندانهای انتهایی که فشار زیادی تحمل میکنند ممکن است به خوبی روکش عمل نکند. در چنین شرایطی دندانپزشک ممکن است روشهای مقاومتری را توصیه کند.
-
نیاز به مهارت بالا برای نتیجهی ایدهآل: نتیجه نهایی کامپوزیت تا حد زیادی وابسته به هنر و تجربه دندانپزشک است. شکل دادن صحیح کامپوزیت، تطبیق رنگ مناسب و چسباندن بدون فاصله با لثه نیاز به دقت دارد. اگر کامپوزیت بهدرستی نصب نشود (مثلاً بین لبه کامپوزیت و دندان فاصله بماند)، میتواند محل تجمع باکتری و ایجاد پوسیدگی جدید شود. بنابراین حتماً باید این کار را به یک دندانپزشک ماهر بسپارید. خوشبختانه در کلینیک دکتر شریعتی تمامی درمانهای کامپوزیت توسط متخصصان باتجربه و با استفاده از بهترین مواد انجام میشود تا این مشکلات به حداقل برسند.
-
عدم قابلیت سفید شدن همراه با دندان طبیعی: اگر بعد از مدتی بخواهید دندانهای طبیعی خود را بلیچینگ کنید و سفیدتر نمایید، توجه داشته باشید که کامپوزیتها تحت تاثیر بلیچینگ قرار نمیگیرند و رنگشان تغییر نمیکند. در نتیجه ممکن است پس از سفید کردن دندانهای اصلی، رنگ کامپوزیتها نسبت به آنها تیرهتر به نظر برسد. به همین دلیل معمولاً توصیه میشود اگر قصد سفید کردن دندانها را دارید، این کار را پیش از انجام کامپوزیت انجام دهید یا در صورت تغییر رنگ شدید کامپوزیتها، آنها را تعویض کنید.
دوام کامپوزیت دندان چقدر است؟
یکی از سوالات پرتکرار مراجعین درباره دوام کامپوزیت دندان است. همانطور که اشاره شد، طول عمر کامپوزیت بهطور متوسط حدود ۵ تا ۷ سال میباشد که با مراقبت صحیح میتواند به ۱۰ سال نیز برسد. عوامل مختلفی بر ماندگاری کامپوزیت تأثیر میگذارند:
-
موقعیت دندان و میزان نیرو: کامپوزیت در دندانهای جلو که فشار کمتری تحمل میکنند معمولاً دوام بیشتری دارد، در حالی که در دندانهای عقب تحت فشار شدید جویدن ممکن است زودتر نیاز به تعویض پیدا کند.
-
مراقبت بهداشتی دهان: رعایت بهداشت دهان و دندان مانند مسواک زدن منظم، نخ دندان کشیدن روزانه و مراجعه دورهای به دندانپزشک برای معاینه، همه در افزایش عمر ترمیم کامپوزیت موثرند. تمیز نگه داشتن دهان از تجمع پلاک و جرم جلوگیری میکند و ریسک پوسیدگی در اطراف کامپوزیت را کاهش میدهد.
-
عادات غذایی و سبک زندگی: پرهیز از گاز زدن غذاهای بسیار سفت (مانند یخ یا آبنبات سفت)، محدود کردن مصرف مواد رنگی (چای، قهوه، دخانیات) و محافظت از دندانها در برابر ضربه (مثلاً استفاده از نایت گارد در صورت دندانقروچه شبانه) میتواند کمک کند که کامپوزیت شما سالها سالم و زیبا بماند.
به طور خلاصه، ماندگاری کامپوزیت قابل قبول است ولی همیشگی نیست. خوشبختانه ترمیم یا تعویض آن نسبتاً آسان است. در ویزیتهای منظم دندانپزشکی، دندانپزشک وضعیت کامپوزیت را بررسی میکند و هر زمان نیاز باشد میتواند آن را پولیش کرده یا بخشهایی را مجدداً ترمیم نماید تا طول عمر آن افزایش یابد.
هزینه کامپوزیت دندان چقدر است؟
هزینه ترمیم دندان با کامپوزیت بسته به شرایط هر بیمار متفاوت است. عوامل متعددی در تعیین قیمت نهایی این درمان نقش دارند، از جمله: تعداد دندانهایی که نیاز به ترمیم دارند، وسعت خرابی یا شکستگی هر دندان، کیفیت و برند مواد کامپوزیتی مورد استفاده، دستمزد دندانپزشک و موقعیت جغرافیایی کلینیک. برای مثال، ترمیم یک پوسیدگی کوچک در دندان آسیاب با کامپوزیت هزینه کمتری نسبت به بازسازی کامل لبهی یک دندان جلو که شکسته است خواهد داشت، چون زمان و مواد کمتری مصرف میشود. همچنین هزینه ونیر کامپوزیتی روی چند دندان جلو جهت زیبایی ممکن است مجموعاً بیشتر شود، اما در هر حال نسبت به لمینت سرامیکی ارزانتر تمام میشود.
به طور کلی، کامپوزیت یکی از روشهای اقتصادی در ترمیمهای دندانپزشکی به شمار میآید. قیمت آن معمولاً از لمینت سرامیکی و روکش دندان پایینتر است، و به همین دلیل برای بسیاری از افراد گزینه مقرونبهصرفهتری محسوب میشود. با این حال، توصیه میکنیم برای اطلاع دقیق از قیمت کامپوزیت دندان در شرایط خودتان، حتماً با کلینیک تماس بگیرید یا مشاورهی حضوری بگیرید. در کلینیک دکتر شریعتی، پس از معاینهی دندانهای شما و بررسی نوع درمان مورد نیاز، برآورد هزینه شفاف و کامل در اختیارتان قرار خواهد گرفت.
تفاوت کامپوزیت دندان با لمینت (ونیر سرامیکی) چیست؟
کامپوزیت دندان و لمینت سرامیکی (ونیر پرسلن) هر دو راهکاری برای اصلاح ظاهر دندانها و بهبود لبخند هستند، اما تفاوتهای مهمی با یکدیگر دارند که هنگام انتخاب بین این دو باید در نظر گرفته شوند:
-
جنس و روش ساخت: لمینتهای دندان از جنس سرامیک مخصوص (پرسلن) ساخته میشوند که در لابراتوار به شکل پوستههای نازک آماده میگردند. در مقابل، کامپوزیت مادهای رزینی است که به طور مستقیم توسط دندانپزشک روی دندان شکل داده میشود. به همین دلیل، لمینت نیاز به قالبگیری و ساخت در لابراتوار دارد و حداقل دو جلسه زمان میبرد، اما کامپوزیت در یک جلسه به پایان میرسد.
-
نیاز به تراشیدن دندان: برای نصب لمینت معمولاً مقدار بسیار کمی مینای سطح جلویی دندان تراشیده میشود تا فضا برای قرارگیری لایه سرامیکی فراهم گردد. در مورد کامپوزیت، همانطور که گفته شد اغلب یا نیاز به تراش ندارد یا تراش بسیار جزئی است. بنابراین کامپوزیت محافظهکارانهتر است و ساختار دندان را بیشتر حفظ میکند.
-
دوام و استحکام: لمینتهای سرامیکی به دلیل جنس محکم سرامیک، دوام بیشتری نسبت به کامپوزیت دارند و در برابر خراش و تغییر رنگ بسیار مقاوماند. طول عمر لمینت معمولاً بالاتر (حدود ۱۰ سال یا بیشتر) است، در حالی که کامپوزیت ممکن است زودتر نیاز به تعویض پیدا کند (حدود ۵-۷ سال). همچنین احتمال لبپریدن یا شکستگی لمینت کمتر از کامپوزیت است.
-
زیبایی و ظاهر: لمینت سرامیکی از نظر زیبایی کمی برتر محسوب میشود. سرامیک قابلیت بالایی در تقلید شفافیت و درخشندگی مینای طبیعی دارد و گذر نور از آن بسیار شبیه دندان واقعی است. کامپوزیت نیز ظاهر خوبی دارد اما ممکن است به اندازه لمینت شفاف و درخشان نباشد. همچنین کامپوزیت به مرور زمان ممکن است مقداری تغییر رنگ دهد ولی لمینت رنگ ثابتتری دارد.
-
هزینه: لمینت سرامیکی معمولاً گرانتر از کامپوزیت است. علت این اختلاف قیمت، مراحل ساخت آزمایشگاهی و جنس مواد است. اگر بودجه محدود باشد، کامپوزیت گزینه مقرونبهصرفهتری است. در عوض اگر ماندگاری طولانیتر و کیفیت زیبایی حداکثری مدنظر باشد و هزینه بالاتر مانعی نباشد، لمینت سرامیکی انتخاب بهتری خواهد بود.
به طور خلاصه، لمینت و کامپوزیت هر دو میتوانند لبخندی زیبا ایجاد کنند اما با دو رویکرد متفاوت. انتخاب بین آنها بستگی به اولویتهای شما (دوام در برابر هزینه، حداکثر زیبایی در برابر سرعت انجام و غیره) و نیز نظر تخصصی دندانپزشک دارد.
تفاوت کامپوزیت با روکش دندان در چیست؟
روکش دندان (که گاهی «تاج دندان» نیز نامیده میشود) یکی دیگر از روشهای ترمیمی است که معمولاً برای دندانهای به شدت آسیبدیده به کار میرود. تفاوتهای اصلی کامپوزیت و روکش دندان عبارتاند از:
-
میزان پوشش دندان: کامپوزیت فقط قسمت معیوب یا جلوی دندان را ترمیم میکند و بخش عمدهای از دندان اصلی دستنخورده باقی میماند. در مقابل، روکش یک کلاهک کامل است که روی تمام قسمتهای تاج دندان قرار میگیرد و ۳۶۰ درجه دندان را میپوشاند. بنابراین روکش برای زمانی استفاده میشود که ساختار دندان به قدری ضعیف شده که نیاز به حفاظت همهجانبه دارد (مثلاً پس از درمان ریشه یا شکستگی وسیع).
-
مقدار تراشیدن دندان: جهت قرار دادن روکش، دندان باید از همه طرف تراشیده شود تا فضای کافی برای ضخامت روکش ایجاد گردد. این به معنای برداشت بخش قابل توجهی از مینای دندان است. اما در ترمیم کامپوزیتی، همان طور که گفته شد تراش بسیار کمتر و موضعی است. بنابراین کامپوزیت روش محافظهکارانهتری در حفظ بافت دندان محسوب میشود، در حالی که روکش تهاجمیتر است.
-
جنس مواد: روکشها ممکن است از جنس فلزات گرانبها، آلیاژهای فلزی با روکش سرامیک، یا تمامسرامیک ساخته شوند. هر کدام از این مواد استحکام بسیار بالایی دارند و مقاومت زیادی در برابر فشار جویدن فراهم میکنند. کامپوزیت از جنس رزین است و استحکام آن در حد مواد سازنده روکش نیست. به همین دلیل روکشها معمولاً دوام بیشتری داشته و برای دندانهای عقب و موارد پر فشار مناسبترند.
-
کاربرد: کامپوزیت بیشتر برای ترمیمهای کوچک تا متوسط (پوسیدگیهای متوسط، لبپریدگیهای محدود، زیباسازی ظاهر) ایدهآل است. ولی اگر یک دندان تقریباً نیمی از تاج خود را از دست داده باشد یا ترک عمقی داشته باشد، کامپوزیت ممکن است نتواند استحکام کافی را به آن بازگرداند. در چنین شرایطی روکش کامل توصیه میشود که کل دندان را تقویت کرده و از شکستن آن جلوگیری کند.
-
هزینه و مراحل: درمان با روکش پرهزینهتر و زمانبرتر است. معمولاً دو تا چند جلسه طول میکشد (یک جلسه تراش و قالبگیری، جلسه بعد تحویل روکش آماده از لابراتوار). در حالی که کامپوزیت ارزانتر بوده و در یک جلسه انجام میشود. از نظر زیبایی، روکشهای تمامسرامیک زیبایی بسیار بالایی شبیه دندان طبیعی دارند؛ کامپوزیت نیز زیباست ولی ساختار متفاوتی دارد.
به بیان ساده، روکش دندان راهحلی برای موارد شدیدتر آسیب دندان است، در حالی که کامپوزیت برای ترمیمهای جزئیتر به کار میرود. دندانپزشک بر اساس میزان آسیب دندان شما تصمیم میگیرد کدام روش مناسبتر است. گاهی ممکن است ابتدا ترمیم با کامپوزیت امتحان شود و در صورت عدم موفقیت، روکش انجام گیرد. در بسیاری از موارد نیز تا وقتی که با کامپوزیت بتوان نتیجه مطلوب گرفت، نیازی به تراشیدن زیاد دندان و گذاشتن روکش نخواهد بود.
نتیجهگیری
کامپوزیت دندان به عنوان یک روش مدرن، سریع و موثر توانسته انقلابی در ترمیم دندانهای آسیبدیده ایجاد کند. چه یک دندان جلو شکسته باشد و چه یک دندان آسیای کوچک دچار پوسیدگی، در اکثر مواقع کامپوزیت میتواند به زیبایی و کارایی آن را بازگرداند. این روش به دلیل مزایایی چون حفظ زیبایی لبخند، عدم نیاز به صرف زمان طولانی و هزینهی مناسب، به یکی از محبوبترین درمانهای دندانپزشکی تبدیل شده است. البته آگاهی از محدودیتهای آن نیز مهم است و در برخی شرایط خاص، ممکن است گزینههای دیگری مانند لمینت سرامیکی یا روکش توصیه شوند.
در نهایت، بهترین راه برای انتخاب روش ترمیمی مناسب، مشاوره با دندانپزشک است. متخصصان کلینیک دندانپزشکی دکتر شریعتی با بررسی دقیق وضعیت دندانها و شنیدن انتظارات شما، بهترین گزینه (چه کامپوزیت و چه سایر روشها) را پیشنهاد میکنند. با مراقبت صحیح و مراجعه منظم، ترمیم کامپوزیت شما میتواند سالها دوام آورده و لبخندی زیبا و بااعتمادبهنفس برایتان به ارمغان بیاورد. اگر سوال بیشتری درباره کامپوزیت یا سایر روشهای ترمیم دندان دارید، کارشناسان ما همواره آماده پاسخگویی به شما هستند. لبخند شما ارزشمند است، پس در حفظ و ترمیم آن با بهترین روشها تردید نکنید.